Warsztaty Children of Dust oraz ich dokumentacja mają na celu prezentację pierwszoosobowych opowieści dzieci z miast, w których znajdują się zamknięte kopalnie: węgla w Bytomiu (Polska) oraz złota w Kolar Gold Fields (Indie), jak również procesu odkrywania rodzinnych historii i ich współzależności z krajobrazem post-industrialnym. Projekt jest próbą zrozumienia gospodarczych i społecznych przemian tych miast przez pryzmat mikro-narracji, kryjących się w historiach rodzinnych.

Niegdysiejsze ikony postępu przemysłowego, zarówno Kolar Gold Fields (KGF) jak i (Bytom), dziś straszą jako walące się miasta-widma. Populacja Bytomia cały czas maleje - miasto traci ponad 3,000 mieszkańców każdego roku. Ci, którzy zostali, zmagają się z biedą, problemami społecznymi, zdegradowanym środowiskiem i brakiem perspektyw. Rozciągające się na ponad 13 000 akrów Kolar Gold Fields to miejscowość, gdzie znajdowała się największa w Indiach kopalnia złota, a także pierwsza firma górnicza z sektora publicznego, która musiała zostać zamknięta. Odkąd zamknięto kopalnie złota ponad półtorej dekady temu, więcej niż 80 000 ludzi opuściło miasto w poszukiwaniu środków do życia. Spośród pracowników, którzy tam pozostali, ponad 20 000 dojeżdża codziennie pociągiem do pracy w Bengaluru - trzy godziny i około 100 kilometrów - żeby zarobić na życie. Do domów wracają późnym wieczorem.

Warsztaty artystyczne przeprowadzone przez nas w obydwu tych miastach są sposobem, aby zachęcić dzieci do rozmów o historiach rodzinnych i relacjach z miastem, tworząc unikalne narracje opowieści rodzinnych na drodze tego procesu.

Pierwszym krokiem do realizacji projektu były warsztaty, które przeprowadziliśmy w Bytomiu we wrześniu 2017. Poświęciliśmy na to dwa weekendy. Głównym tematem warsztatów były środki wyrazu i opowiadanie historii. Zaproponowaliśmy ćwiczenia zachęcające dzieci do wyrażania myśli i emocji przy pomocy opowieści i sztuk plastycznych. Zaprosiliśmy trzynaścioro miejscowych dzieci w wieku 6-12 lat do udziału w zajęciach, które pomogły im mówić o sobie, o historiach rodzinnych oraz relacji z krajobrazem miasta.

Warsztat podzieliliśmy na trzy fazy: Eksploracja siebie, Eksploracja relacji i Exploracja Krajobrazu. Podczas pierwszej części zachęciliśmy dzieci do mówienia o sobie przy okazji rysowania autoportretów oraz do wizualnego przedstawienia doświadczanych przez nie emocji. W trakcie zajęć fotograficznych dzieci robiły sobie nawzajem zdjęcia. Ponadto wzięły udział w ćwiczeniu z konstruowania opowieści: Biografia przedmiotów, które polegało na opowiedzeniu historii przedmiotów związanych z obecnym oraz historycznym kontekstem kulturowym miasta. W czasie drugiej części warsztatów dzieci opowiadały o swoich rodzinach i rysowały drzewo genealogiczne. Przyniosły też z domu ciekawe anegdoty i rozmawiały o wspomnieniach swoich krewnych. W powiązanym z tym ćwiczeniu Brakujące ogniwa dzieci przygotowały pocztówki dla członka rodziny, za którym tęsknią. Ostatni etap warsztatów polegał na poznaniu stosunku dzieci do krajobrazu ich miasta, ich najbliższego sąsiedztwa i podwórek. Przy pomocy kolaży dzieci opowiedziały historie obrazujące powiązania rzeźb znajdujących się w mieście z elementami z bezpośredniego otoczenia. Poza tym, młodzi uczestnicy warsztatów rysowali mapy otoczenia swojego domu i proponowali zmiany na swoich podwórkach.

Strona internetowa projektu jest cały czas aktualizowana i zmienia się dynamicznie. Kolejnym krokiem projektu Children of Dust będą podobne warsztaty w Kolar Gold Mines. Obecnie w ramach dokumentacji prezentujemy prace dzieci z Bytomia, refleksje i rozmowy, które odbyły się w trakcie warsztatów, a także zdjęcia i materiały internetowe zgromadzone w trakcie badania tematu. Strona została zaprojektowana jak płótno i podzielona na części tematyczne. Fotografie, teksty, filmy i nagrania audio to elementy, które można znaleźć w poszczególnych kategoriach. Każdy element ma swoje indywidualne znaczenie, a jednocześnie wszystkie razem "tkają" sieć powiązań, odnosząc się do siebie nawzajem.

Anna Okrasko & Lakshmi Karunakaran