Otwarty pomnik
materiały z pracy nad projektem, ankieta i działanie na placu Wileńskim 12/11/2017
Zdjęcie: Bartosz Górka

Otwarty pomnik to inicjatywa na rzecz stworzenia w Warszawie społecznego pomnika zbiorowego autorstwa. Projekt inspirowany pamiątkami przeszłości, porzuconymi memorabiliami, licznymi warszawskimi miejscami pamięci i innymi pomnikami, miał początkowo na celu wypełnienie przestrzeni na pustym cokole usuniętego pomnika Braterstwa Broni. Ponieważ zgody na wykorzystanie cokołu nie wyraził warszawski Zarząd Dróg Miejskich, interwencja musiała zmienić swój charakter – zamiast jakiegokolwiek obiektu, w przestrzeni zaistniały ciała i głosy performerów. Wykorzystując sposób otwartego naboru, autorzy projektu zgromadzili projekty pomnika, pochodzące od osób  o różnym pochodzeniu, wieku, statusie i orientacji ideologicznej. Każdy mógł złożyć własną propozycję koncepcji, kształtu lub nazwy pomnika. Szeroko rozpowszechnione (m.in. w przedszkolach, szkołach, ośrodkach leczenia psychiatrycznego, więzieniach, szkołach artystycznych, muzeach, uczelniach, kościołach, klubach piłkarskich, czy miejscach imprez) zaproszenie do naboru stworzyło kanwę efemerycznego spektaklu zgłębiającego relacje pomiędzy tym, co utrwalone i tym, co ruchome, pomiędzy ciałem i kamieniem oraz tworzeniem i burzeniem w ramach narracji historycznej. Otwarty pomnik to performance oparty na scenariuszu stworzonym kolektywnie, mierzący się z zagadnieniem napięcia pomiędzy konstrukcją i dekonstrukcją oraz relacjami władzy w ramach przedstawień historycznych, to zgłębianie otwartej formy narracji.

Braterstwo Broni, w którego sąsiedztwie rozegrał się performance, był powstałym na zlecenie państwa pomnikiem zbiorowego autorstwa upamiętniającym wspólny, polsko-radziecki, wysiłek zbrojny w walce z nazistami. Umiejscowiono go na warszawskiej Pradze w roku 1945. W 2011 został usunięty z powodu budowy drugiej linii metra. W roku 2015 władze Warszawy zdecydowały, że usunięcie komunistycznego pomnika będzie mieć charakter trwały. Badania przeprowadzone w latach 2012-2013 pokazują, że większość mieszkańców Warszawy chciałoby powrotu pomnika w dawne miejsce lub ustawienia go w pobliżu. Cokół oczekujący na pomnik pozostaje na miejscu pusty i ogrodzony.

Historia i pamięć nie są materiałami stabilnymi. I jedna, i druga to substancje kowalne, projektowane i ukuwane stosunkami władzy, negocjacjami politycznymi i walką. To formy relacji podlegające ciągłej przemianie, a ich przejawy to często wyznaczniki napięcia. Historia i pamięć to ponad wszystko inne formy relacji. Przemiany w dziedzinach polityki, kultury i gospodarki często przybierają namacalny kształt i stają się widoczne  w krajobrazie. Pomniki, budynki, autostrady czy place to materialne przejawy przemijalnej dynamiki historycznej. W kontekście potężnej transformacji politycznej także nieobecność można odczytywać i interpretować jako ujemny wyraz treści historycznej. Pusty cokół, z którego zrodziła się wizja projektu, to przykład takiej właśnie przestrzennej nieobecności. Pustka stanie się środkiem, poprzez który przyjrzymy się temu, co jest w dalszym ciągu obecne.

Wydarzenie odbyło się 12/11/2017 na placu Wileńskim, w oparciu o scenariusz działania stworzony w oparciu o zebrane ankiety i we współpracy z członkiniami i członkami Intervalo-Escola. W przestrzeni wystawy prezentujemy materiały z pracy nad projektem – zdjęcie dokumentujące happening oraz spis propozycji pomników (na stole z książkami w 1 sali).

http://u-jazdowski.pl/program/wystawy/gotong-royong-/clara-ianni-12715630

Clara Ianni (Brazylia)

W swojej twórczości Clara Ianni bada powiązania między sztuką, polityką i ideologią, analizując związki między działaniami politycznymi i gestem artystycznym. Posługując się różnymi mediami – rzeźbą, instalacją, wideo i tekstem – poddaje krytycznej analizie hegemoniczne dyskursy historyczne, badając ich strefy niewidzialności przez eksplorację pamięci i potencjalnych kontrnarracji jako przestrzeni sprawczości politycznej. Clara Ianni uzyskała dyplom w zakresie sztuk pięknych na Uniwersytecie w São Paulo. Wśród jej wystaw należy wymienić: Utopia/Distopia (2017), MAAT Lisboa, Biennale w Dżakarcie (2015), 31. Biennale w São Paulo (2014), Festiwal Yebisu, Tokio (2015), 19. Panorama VideoBrasil, 33. Panorama de Arte Brasileira, MAM São Paulo (2013), 12. Biennale w Stambule, Stambuł (2011). Rezydentka U–jazdowskiego (2017).