Teresa Murak
Materia
Najnowsza instalacja Teresy Murak Materia zrealizowana przy południowej fasadzie Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski powstawała równolegle z procesem wydobywania setek ton pokładów geologicznych spod dna Wisły przy budowie drugiej linii warszawskiego metra. Materia z głębi dna uformowana została przez artystkę w abstrakcyjną formę podporządkowaną osi wschód–zachód, pozytyw odpowiadający negatywowi wydrążonego tunelu. Ujawnia skrywane głęboko naturalne warstwy miasta, jego nieoczekiwanie odsłonięte miękkie, organiczne podłoże – niewidzialny fundament rzeki.
Materia łączy się z wcześniejszymi realizacjami Teresy Murak. W 1974 w szwedzkiej miejscowości Ubbeboda przez trzydzieści dni wykonywała Rzeźbę dla Ziemi, mającą formę zagłębienia na planie koła oraz usypanej obok górki zawierającej ziemię wybraną z zagłębienia, odpowiadającego skalą wzrostowi artystki. Materia wpisuje się także w cykl realizacji warszawskich, odnoszących się do najbliższego sąsiedztwa Murak. Wciąż czeka na realizację zielona kładka nad ruchliwą warszawską Aleją Solidarności, miękko łącząca dwie dzielnice i dwie sfery pamięci historycznej – Mirów i Muranów (Most – Rzeźba spotkań, 2004–2005). W „szczelinach rzeczywistości” miejskiego utylitarnego porządku powstawały barwne, liniowe kwietne zasiewy (Dzieła lęgną się w szczelinach istnienia. Lniany strumień i Malwy idą do domu, 2004, Szałwia. Ikona ziemi, 2004) – działania prekursorskie względem coraz popularniejszego nieformalnego i oddolnego miejskiego ogrodnictwa. Najbliższy życiowy obszar w pobliżu pracowni i mieszkania przy ulicy Orlej jest także polem działań, czy też walki o działanie (wedle Murak, „Pole sztuki jest polem walki”) dotyczące lokalnej społeczności mieszkańców i sąsiadów, gdzie rozgrywały się Partytury na czas i miejsce (2004) oraz powstał, jak określa to artystka, „kipiący kwadrat kwitnących zasiewów” (od 2006). Materia powiązana jest także z performatywnymi działaniami z rzecznym szlamem, przenoszonym do przestrzeni galerii. Linearna forma rzeźby nawiązuje do ważnego dla artystki motywu osi i traktów. Oś północ – południe wyznacza symboliczną duchową przeciwwagę dla politycznej osi Wschód – Zachód; ważną figurę jest także most jako organiczne połączenie, droga, wektor życia.
Teresa Murak
(ur. 1949) – należy do najważniejszych polskich artystek i prekursorek performansu, sztuki ziemi i sztuki feministycznej. Pracuje z krajobrazem, wykorzystując naturalne materiały: kiełkujące ziarna tworzące własną organiczną architekturę, rosnący zaczyn chlebowy, glinę, rzeczny szlam. Kluczowe jest dla niej miejsce, ciało, czas, energia cyklu życia, prowadzące od wymiaru zmysłowego do porządku duchowego i religijnego. Osobista, cielesna skala rozwija się poprzez budowanie relacji z innymi, organiczny wzrost wspólnoty „w otwarciu na wszelką wzajemność”. Artystka studiowała historię sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a następnie na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Prace artystki realizowane były w wielu miejscach w formie jednorazowych i długotrwałych działań, stając się elementem krajobrazu w dużej skali, m.in. Rzeźba dla Ziemi, Hoffmann Collection, Berlin (1996), Słońce wschodzi z Ziemi, Centrum Rzeźby Orońsko (1994). Indywidualne wystawy Murak były prezentowane m.in. w Instytucie Polskim w Düsseldorfie (2013), Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski (1998), Galerii Bielskiej BWA (1998), Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki (1992). Jest laureatką nagrody im. Katarzyny Kobro (2005).
- Partnerzy
- AGP METRO POLSKA S.C. Astaldi-Gulermak-PBDIM, AG - Complex
