Sztuczna inteligencja: śmierć artysty? – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

W październiku 2022 r. rozegrała się surrealistyczna scena,  która mogłaby pochodzić z komedii science fiction: brytyjski humanoidalny robot o nazwie Ai-Da przemawiał do grupy polityków w Izbie Lordów parlamentu brytyjskiego. Ai-Da jest „pierwszą na świecie hiperrealistyczną humanoidalną artystką-robotem”, mówi z akcentem klasy wyższej, wygląda jak trzydziestokilkuletnia biała kobieta i ma 124 000 obserwujących na Instagramie. Tworzy dzieła sztuki i jeździ na pokazy sztuki na całym Zachodzie, wygłasza prelekcje i wykłady.

Celem dyskusji w Izbie Lordów było ustalenie, czy sztuczna inteligencja jest zagrożeniem dla miejsc pracy i własności intelektualnej w branżach kreatywnych i kulturalnych, czy też najnowocześniejszym narzędziem zwiększania ludzkiej kreatywności, wykonującym działania, których człowiek nie chce się imać.

W kwietniu 2023 roku niemiecki artysta zajmujący się fotografią i wideo, Boris Eldagsen, zdobył główną nagrodę w wysokości 5000 dolarów oraz bezpłatny sprzęt fotograficzny podczas prestiżowej gali Sony World Photography Awards za zdjęcie zatytułowane The Electrician [Elektryk], ale nie przyjął jej i zaproponował, by została przekazana na fotofestiwal w Odessie na Ukrainie. Dlaczego? Ponieważ zwycięskie zdjęcie przesłane przez Eldagsena nie zostało zrobione przez aparat, lecz stworzone przy użyciu generatora obrazów AI. Artysta powiedział, że chce sprowokować debatę na temat fake newsów i fałszywych obrazów w kontekście wykorzystania sztucznej inteligencji.

We wszystkich dziedzinach życia obserwujemy masowe rozprzestrzenianie się sztucznej inteligencji; Microsoft i Google to największe firmy zajmujące się sztuczną inteligencją na świecie, a 77 procent firm na całym świecie korzysta obecnie ze sztucznej inteligencji lub ją bada. Na przykład w branży reklamowej i modowej, aby sprostać wymogom polityki różnorodności, integracji i równości, coraz częściej rezygnuje się z ludzkich modelek i modeli na rzecz modeli cyfrowych stworzonych przy pomocy AI.

Nowa technologia, roboty, androidy, cyborgi, trans-ludzie – wszystko to obecne jest w ludzkiej wyobraźni nie tylko w fantastyce naukowej, ale w całej kulturze i społeczeństwie, symbolizując ludzką pomysłowość, ale także stanowiąc zagrożenie dla ludzkiego ducha i kondycji.

Czy – jak zaproszona prelegentka Tracey Follows sugeruje w swoim podcaście – obserwujemy obecnie narodziny cyfrowych religii, a sztuczna inteligencja zyskuje potencjał kształtowania naszej duchowości?

Kultowy autor tekstów, kompozytor i piosenkarz Nick Cave jest bardzo krytyczny wobec sztucznej inteligencji. Twierdzi, że piosenka, a co za tym idzie sztuka, rodzi się z cierpienia, że „jej fundamentem jest skomplikowany wewnętrzny proces twórczy”. Tymczasem, jak mówi Cave, „algorytmy nie czują. Dane nie cierpią. ChatGPT nie ma wewnętrznej istoty […] nie potrafi współdzielić transcendentnego doświadczenia […] autentycznie ludzkie doświadczenie jest mu niedostępne”.

Czy grozi nam, że sztuczna inteligencja pozbawi pracy projektantów, rzemieślników, twórców sztuki użytkowej, scenarzystów i architektów?

I kto sprawuje kontrolę nad mnóstwem danych, które AI gromadzi, gdy przy pomocy rozlicznych aplikacji tworzymy materiały wizualne, wysyłamy wiadomości, nawiązujemy relacje, dokonujemy zakupów, fantazjujemy, piszemy artykuły, zamieszczamy posty w mediach społecznościowych i generujemy wiele innych form interakcji?

Pisarz science fiction Nikhil Singh zauważył, że producenci filmowi mogliby potencjalnie wprowadzić do bazy danych AI ogromną liczbę niezamówionych i nieprzeczytanych scenariuszy celem swobodnego generowania nowych. Plagiat? Kreatywna kradzież? Jak na Facebooku żartobliwie napisał humorysta-bloger Karl ReMarks: „Przyszłość, o jakiej marzyłem, nie polega na tym, że ludzie wykonują ciężką pracę za minimalną płacę, podczas gdy roboty piszą wiersze i malują”. Mimo humorystycznej formy wypowiedzi problem jest poważny. Światowe Forum Ekonomiczne szacuje, że do 2025 r. sztuczna inteligencja i inne technologie automatyzacji mogą zastąpić 85 milionów miejsc pracy na całym świecie, lecz 97 milionów nowych miejsc pracy powstanie przy zarządzaniu tymi technologiami i ich utrzymaniu, a zarządzanie kwestiami etycznymi, bezpieczeństwem i ochroną wymagać będzie stworzenia nowych zawodów”.

Czy w niedalekiej przyszłości będziemy kupować i konsumować więcej dzieł sztuki, powieści, filmów i muzyki tworzonych przez sztuczną inteligencję?

Czy szybki, chaotyczny rozwój sztucznej inteligencji spowoduje upadek artystów?

Na nasze zaproszenie dwoje cenionych prelegentów – brytyjska futurolożka i pisarka Tracey Follows oraz polski fotograf Mateusz Siedlecki, wykorzystujący AI do tworzenia fantastycznych portretów ludzkich – postara się odpowiedzieć na niektóre z wielu wybrzmiewających coraz głośniej pytań dotyczących wpływu sztucznej inteligencji na sztukę i społeczeństwo.

Dołącz do nas, by wziąć udział w inspirującej i intelektualnie stymulującej dyskusji.

Uwaga: ten tekst nie został wygenerowany przez AI.

• Kuratorzy cyklu Napięcia kulturowe
• • Manick Govinda
  • Agnieszka Kolek
  •  
  •