Jerzy Kalina – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Praca Topos powstała w 2017 roku na wystawę Historiofilia. Sztuka i polska pamięć w Starej Drukarni PAP w Warszawie. Była też prezentowana na wystawie Znaki wolności. O trwaniu polskiej tożsamości narodowej (2018–2019) w Zamku Królewskim w Warszawie. Odnosi się do historii Polski ostatnich 30. lat, a w szczególności do wydarzenia o kluczowym znaczeniu dla tego czasu, jakim były obrady Okrągłego Stołu. Tytułowe słowo „topos” znaczy tyle, co miejsce wspólne (grec. tópos koinós). Użyte przez artystę gigantyczne ostrze piły jako blat stołu wskazuje na wieloznaczność tego historycznego wydarzenia, mającego odciąć komunistyczną przeszłość, łączącego w jednym miejscu dwie strony podzielonego społeczeństwa, a zarazem tworzącego nowy podział, kładący się cieniem na funkcjonowanie III RP.

Artysta w swoich pracach wielokrotnie odnosił się poprzez artystyczną formę zakorzenioną w języku neoawangardy do istotnych wydarzeń historycznych i społecznych. W 1990 roku w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski podczas wystawy Raj utracony – sztuka 1949–1989 zrealizował trzy symboliczne prace – Brama Raju, Apel, Aleja Zasłużonych – operujące podobną formą i odniesieniami społeczno-historyczno-politycznymi. Żadna z tych prac nie znalazła się jednak w kolekcji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski; uległy one zniszczeniu. Topos jest pierwszą pracą artysty, która po 30. latach trafia do kolekcji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski.