Archipelag Jazdów
Jazdów – oaza zieleni w centrum miasta – to miejsce niezwykłe. Na tym odcinku biegnąca wzdłuż Wisły Skarpa Warszawska jest najwyższa. Historia Jazdowa, sięgająca XII wieku, jest starsza niż historia Warszawy. Podczas II wojny światowej w Szpitalu Ujazdowskim do zdrowia wracali żołnierze biorący udział w obronie miasta. Czasy okupacji przetrwała wypalona bryła Zamku Ujazdowskiego – zburzona została w 1954, odbudowana dwadzieścia lat później. Wiosną 1945 roku rozpoczęła się budowa osiedla domków fińskich, otrzymanych w darze od ZSRR. W dawnych pawilonach Szpitala Ujazdowskiego miało swoją siedzibę kluczowe dla powojennej Warszawy Biuro Odbudowy Stolicy. Jazdów to również przestrzeń o wyjątkowym potencjale społecznym i kulturalnym. W obronie zagrożonego osiedla domków fińskich ramię w ramię walczyli mieszkańcy i miejscy aktywiści, którzy wraz z wieloma oddolnymi organizacjami tworzą dziś społeczność Otwartego Jazdowa. Prężnie działają tu sąsiadujące ze sobą instytucje kultury – Instytut Teatralny i Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, które od kilku lat realizuje letni projekt w zielonej przestrzeni Jazdowa.
Wyjątkowa lokalizacja Zamku na Jazdowie oraz sieć powiązań z najbliższym sąsiedztwem stanowi punkt wyjścia nowej odsłony letniego projektu Centrum Sztuki Współczesnej, zatytułowanego w tym roku Archipelag Jazdów. W ciągu dwunastu weekendów wspólnie z artystami i przy aktywnym zaangażowaniu uczestników stworzona zostanie kulturowa i społeczna mapa Jazdowa. Kluczem do kolektywnej eksploracji przestrzeni i otwartych działań edukacyjno-artystycznych będzie wsłuchiwanie się w głosy, historie i opowieści.
Na mapie będą przenikać się płynnie różnorodne wymiary przestrzeni: społeczny, architektoniczny, historyczny, krajobrazowy, przyrodniczy, a nawet dźwiękowy. Wspólnie z Grupą Projektową Centrala i zaproszonymi przewodnikami uczestnicy będą poznawać i wspólnie kreować nowe szlaki Jazdowa. Przed Zamkiem Ujazdowskim stanie stół z makietą – Perspektywicznym Modelem Badawczym Jazdowa – na której przed każdym spacerem będą zaznaczane kierunki tematycznej marszruty.
W stronę zielonego skweru, w którego centrum znajduje się Zamek Ujazdowski, kierować ma 0,5 km koloru – amfilada barw umieszczona na barierce wzdłuż alei Szpitala Ujazdowskiego autorstwa duetu artystycznego Justyna Wencel i Marcin Chomicki. Kolorystyczny kierunkowskaz poprowadzi przez kładkę nad Trasą Łazienkowską w stronę osiedla domków fińskich, na którym aktywnie działa inicjatywa Otwarty Jazdów. Będzie to symboliczny znak połączenia strony wschodniej i zachodniej Ujazdowa, które przed budową trasy stanowiły jedną przestrzeń.
Punktem wyjścia do zbadania przyrodniczej mapy Jazdowa będzie ogród roślin migrujących, stworzony z inicjatywy Gregora Różańskiego w Cysternie, dawnym zbiorniku wodnym Szpitala Ujazdowskiego, zrewitalizowanym przez japońskiego artystę Tadashiego Kawamatę. Ta ciekawa realizacja na pograniczu sztuki i nauki otworzy szeroką perspektywę do dyskusji na temat globalnych procesów migracji oraz statusu migranta we współczesnej rzeczywistości.
Przed Zamkiem stanie kontener, w którym mieszać się będzie woda pochodząca z różnych ujęć na terenie Warszawy. Zbuduje go szwajcarski duet artystyczny Michael Meier & Christoph Franz, zainspirowany architekturą i historią warszawskich studni oligoceńskich. Zostanie uruchomiony piec chlebowy, dotychczas ukryty w zielonej przestrzeni wokół Zamku, przy którym artysta Paweł Kruk wraz z mieszkańcami i osobami odwiedzającymi Jazdów będzie wypiekał chleb. Wsłuchamy się w różnorodne głosy i języki – również w te bezdźwięczne, jak alfabet głuchoniewidomych, którego będziemy mogli się nauczyć podczas warsztatów Alfabetu Lorma.
Jednym z istotnym wymiarów krajobrazu miasta jest jego audiosfera. Uczestnicy zbadają akustykę przestrzeni Jazdowa podczas słuchowisk i spotkań organizowanych przez GOREktyw oraz Pracownię Pejzażu Dźwiękowego. Rezydenci projektu Sound of Culture – Culture of Sound poprowadzą warsztaty poświęcone projektowaniu akustycznemu przestrzeni miasta i tworzeniu innowacji z wykorzystaniem elektroniki dźwiękowej.
Kolektywnie tworzone granice Jazdowa wyjdą poza przestrzeń zieloną w samo centrum miasta – do nowego lokalu Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski przy ul. Marszałkowskiej 9/15. Maja Bekan, artystka pochodząca z byłej Jugosławii, obecnie mieszkająca w Holandii, podczas swojego pobytu w Warszawie będzie wspólnie z mieszkańcami pracowała nad scenariuszem filmu o zaginionej rzeźbie Alfonsa Karnego, która niegdyś zdobiła Skwer Oleandrów.
Na Archipelagu Jazdów nie zabraknie kina. Projekcje filmowe pod hasłem Miasto, akcja! odbywać się będą w lokalu przy ul. Marszałkowskiej. W repertuarze przygotowanym przez Stowarzyszenie Miasto Jest Nasze znajdą się filmy na temat oddolnych lokalnych inicjatyw w Polsce i na świecie. Wytchnieniem od zgiełku miasta będzie zacisze biblioteki Zamku Ujazdowskiego, w której odbędzie się cykl sześciu spotkań współorganizowanych przez Fundację Bęc Zmiana. Każde z nich będzie poświęcone wybranej pracy z Publicznej Kolekcji Sztuki m.st. Warszawy. Rozmowa z autorem i zaproszonymi gośćmi będzie punktem wyjścia do szerokich dyskusji z udziałem publiczności. Dla miłośników literatury zaplanowano Archipelag Literatury, cykl warsztatów czytania prowadzonych przez Natalię Malek. Z myślą o najmłodszych powrócą Teatranki, czyli warsztaty teatralne dla dzieci organizowane przez Instytut Teatralny. Do spotkania ze sztuką i na sztukę spotkania zaprosi uczestników Laboratorium Edukacji Twórczej Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski (Maria Parczewska, Janusz Byszewski, Zbyszek Gozdecki). Okazją do aktywności na świeżym powietrzu będą liczne warsztaty ruchowe prowadzone przez Paulinę Święcańską.
Poprzez odkrywanie różnorodnych aspektów Jazdowa, współpracę z sąsiadami i wszystkimi odbiorcami chcemy wydobywać potencjał kulturotwórczy tkwiący w działaniu partycypacyjnym. Stawiamy też pytanie o społeczny zasięg i rezonans instytucji kultury, o granice jej otwartości, a także o skuteczność samej sztuki i stosowanych w jej obrębie metod.
