Przemysław Branas
Praca–technika
W czerwcu 1929 pochowano w Tarnowie zwłoki zmarłego w 1850 roku gen. Józefa Bema. Zanim jednak szczątki bohatera narodowego Polski, Węgier i Turcji trafiły do rodzinnego miasta, poddano je ekshumacji z pierwotnego miejsca pochówku – muzułmańskiego cmentarza w Aleppo w Syrii. Wykopany w Aleppo generał wyruszył pociągiem do domu.
Pochówek odbył się we wzniesionym na tę okazję mauzoleum i wpisywał się w politykę historyczną prowadzoną przez władze II Rzeczpospolitej. Składały się na nią odbywające się w latach 20. powtórne pochówki bohaterów i wieszczów narodowych – jak np. w 1927 Juliusza Słowackiego, którego ciało sprowadzono z Paryża do Krakowa. W 1925 pochowano w Warszawie ekshumowane we Lwowie ciało żołnierza, który stał się Nieznanym Żołnierzem.
Wykorzystanie postaci generała Bema przez politykę historyczną II RP jest interesujące dlatego, że pochówek odczytywać można w kontekście ówczesnej polskiej polityki zagranicznej i utopijnej idei międzymorza – sojuszu państw położonych między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Przejazd ciała przez Turcję i kraje Europy Środkowej był okazją do zamanifestowania dobrych stosunków z tymi państwami, a także historycznych więzi istniejących między nimi. Generałowi hołd oddawano w Stambule, a na węgierskich stacjach, przez które przejeżdżał pociąg, witały go tłumy. W Budapeszcie przewieziono ciało do Muzeum Narodowego, gdzie wystawiono je na widok publiczny.
W 2016 roku Przemysław Branas udał się w podróż z Tarnowa do Aleppo, usiłując w odwrotnym kierunku pokonać trasę, którą ponad osiemdziesiąt lat wcześniej przebyło ciało generała. Podróż artysty była nie tylko przewrotnym powtórzeniem historii z 1929 roku – była też performansem w czasach, które same nieporadnie powtarzają historię. W czasach ponownych pochówków bohaterów, kiedy odświeżana jest idea międzymorza, a Polska stawiana jest obok Węgier i Turcji. Podróż artysty odbyła się w czasie toczącej się w Syrii wojny. Wystawa prezentuje jej zapis wideo, fotografie wykonane na początku i końcu drogi oraz prace powstałe wokół historii życia i życia po życiu generała Bema.
