Co jest społeczne?
Aktywność Zamku Ujazdowskiego w przestrzeni publicznej (1988–2014)
Palma przy rondzie de Gaulle’a w Warszawie uzmysłowiła potencjał działań artystycznych w przestrzeni publicznej nawet tym, którzy nie interesują się sztuką współczesną. Sztuczna palma – zainstalowana w centrum miasta w ramach projektu Joanny Rajkowskiej Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich – miała charakter tymczasowej interwencji artystycznej, która początkowo wzbudzała zdziwienie i kontrowersje, obecnie zaś jest szeroko rozpoznawalnym obiektem i lubianym symbolem Warszawy. Jej interpretacje i oceny nie zależą już tylko od wypowiedzi specjalistów w dziedzinie sztuki, lecz emocji, poglądów i postaw mieszkańców. Stała się fenomenem społecznym, bo udało się jej zakorzenić w społecznej wyobraźni. Warszawska Palma to jedna z wielu realizacji Zamku Ujazdowskiego w przestrzeni publicznej, które przedstawia wystawa Co jest społeczne? Wobec każdego z blisko 30 wybranych projektów proponujemy zadać zawarte w tytule pytanie.
Projekt Joanny Rajkowskiej Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich uczynił widocznym inny rodzaj publiczności – ludzi, którzy niekoniecznie odwiedzają wystawy, ale mimo to czują się uprawnieni do komentowania i oceny tego, co spotykają w swoim codziennym doświadczeniu. Nie tworzą jednej grupy społecznej, lecz zmienne zespoły użytkowników miejskiej przestrzeni. Sztuka w przestrzeni publicznej jest w stanie skłonić jednostki tworzące te płynne zbiorowości do komunikowania się, niekoniecznie na temat sztuki, raczej spraw, które z powodu sztuki zauważyli, które jej przypisali, które ktoś im może podpowiedział. Czy powstają już w ten sposób zjawiska społeczne, czy raczej indywidualne przeżycia? Które są dla sztuki istotniejsze? Co jest indywidualne, a co społeczne, skoro nikt nie funkcjonuje w izolacji? Powiedzieć, że wszystko jest społeczne, to praktycznie nic nie powiedzieć. W ponad 25-letniej historii Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski realizacje i działania w przestrzeni publicznej stanowiły istotny element aktywności tej instytucji.
Wystawa Co jest społeczne? Aktywność Zamku Ujazdowskiego w przestrzeni publicznej (1988–2014) prezentuje niezwykle różnorodne, prekursorskie projekty: interwencje w przestrzeń miejską, które zrealizowali dla CSW w Warszawie najsłynniejsi światowi i polscy artyści współcześni jak Jenny Holzer, Barbara Kruger, Christian Boltanski, Krzysztof Wodiczko i Joanna Rajkowska, kulturowe działania animacyjne powstałe we współpracy ze społecznościami lokalnymi, wystawy w przestrzeniach wokół Zamku oraz działania w innych obiektach i instytucjach kultury.
Dla publiczności będzie to okazja do swego rodzaju podróży w czasie, a dla wielu osób okazja do przypomnienia sobie wydarzeń, w których uczestniczyły. W ramach wystawy zaprezentowane zostaną materiały z bogatych zbiorów dokumentacji CSW Zamek Ujazdowski oraz Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Współczesnej tej instytucji. Wystawa jest wstępem do podsumowania doświadczeń sztuki w przestrzeni publicznej w Polsce, a także przyczynkiem do krytycznej samorefleksji instytucji i zastanowienia się nad nowymi strategiami dla sztuki publicznej XXI wieku.
