Fotografia – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Istniejąca od wielu lat i ciągle powiększająca się kolekcja Centrum Sztuki Współczesnej - Zamek Ujazdowski w Warszawie była prezentowana już wielokrotnie w różnych odsłonach i konstelacjach. Tym razem prezentujemy kilkadziesiąt wybranych prac, których osnową jest fotografia. Szczególnie teraz, kiedy sztuki wizualne tak bardzo rozszerzyły swoje możliwości technologiczne, fotografia nadal pozostaje istotnym i niezwykle popularnym medium wykorzystywanym przez artystów do swoich multimedialnych realizacji.

By przypomnieć jej ponadczasowe wartości postanowiliśmy sięgnąć do zbiorów zarówno kolekcji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, jak i wydzielonego fragmentu tej kolekcji tzw. Archiwum Małej Galerii, która to galeria przez kilkanaście lat była swego rodzaju project roomem CSW w szeroko rozumianym aspekcie fotografii. Ponieważ fotografia w zbiorach Centrum jest tematycznie i treściowo dosyć zróżnicowana, postanowiliśmy dokonać wyboru kilkudziesięciu prac o jednej dominującej tematyce – jest nią ciało, cielesność i wszystko to, co się z tym może łączyć. Okazuje się, że fotografia temat ten eksplorowała od zawsze, ale akcenty i dominujące trendy rozkładała w sposób dosyć nieprzewidywalny.

Jeszcze w latach 70. nawet awangardowi twórcy sięgali po tradycyjne, klasyczne formy – przykładem tego mogą być bardzo mało znane akty Andrzeja Jórczaka, twórcy nieco zapomnianego, ale obecnie na nowo odkrywanego i docenianego. 

Na początku lat 90. dużym wydarzeniem w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski była rekonstrukcja environementu Ikonosfery i fotoobiektu OnOna Zbigniewa Dłubaka. Prezentujemy oryginalne zachowane odbitki autorskie, składające się na tę instalację. Obydwie te prace są zwiastunem pewnego przełomu w fotografii, w której Zbigniew Dłubak, również jako teoretyk i wieloletni redaktor pisma „Fotografia” odegrał niezwykle ważną rolę. Podobnie jak grono innych „klasyków” takich jak Edward Hartwig, Jerzy Lewczyński, Józef Robakowski, Natalia LL, Andrzej Lachowicz, czy Tadeusz Rolke.

Motyw ciała, fizjologii czy kontekstu społeczno-obyczajowego zaistniał w fotografiach wielu twórców następnych pokoleń. Inaczej eksplorowany, przy użyciu nowocześniejszych mediów, jak np. ciekawe Cibachromy Piotra Trzebińskiego, wczesne prace Maurycego Gomulickiego, czy barwne fotomontaże i lightboxy Joanny Zastróżnej; artyści próbowali reinterpretować tak odwieczne wydawałoby się zjawisko, jakim jest ludzkie ciało.

Jeszcze inaczej do tego podchodzą twórcy z kręgu Łodzi Kaliskiej – ich pro i antyfeministyczne prowokacje, a szczególnie wieloosobowe reinterpretacje w postaci inscenizowanych na potrzeby fotografii wiekopomnych dzieł malarskich (Bitwa pod Grunwaldem Jana Matejki, czy Tryumf Wolności M. Zichy’ego) są dobrym przykładem na niekonwencjonalne fotograficzne podjęcie artystycznego wyzwania. I jeszcze jedno: warto zwrócić uwagę na tę różnorodność środków technicznych, na bogactwo fotograficznej formy. Obok klasycznych technik bromowych, na tym kameralnym pokazie zobaczyć możemy zdjęcia uzyskane za pomocą cyfrowych wydruków sprzed kilkunastu lat, niezwykle rzadko już spotykane cibachromy, czy kolorowe odbitki, które mimo upływu blisko 40 lat nie straciły wiele ze swej kolorystycznej atrakcyjności.

Fotografia jest obecnie jedną z najżywiej i najszerzej odbieranych dziedzin sztuki współczesnej. Trudno sobie wyobrazić dzisiejsze aktywności artystyczne bez sięgania do jej niewyczerpanych możliwości.

Niech ta kameralna wystawa ze zbiorów Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski podtrzyma i utrwali te oczywiste konstatacje, jak również przypomni i zachowa wartości, jakie wniosła do sztuki współczesnej fotografia.

• Artyści
  • Zbigniew Dłubak, Maurycy Gomulicki, Edward Hartwig, Mariusz Hermanowicz, Johnny Jensen, Andrzej Jórczak, Łódź Kaliska, Tomasz Komorowski, Bogdan Konopka, Andrzej Lachowicz, Jerzy Lewczyński, Wanda Michalak, Natalia LL, Luis Paredes, Małgorzata Potocka, Józef Robakowski, Tadeusz Rolke, Jerzy Sadowski, Piotr Trzebiński, Tavate, Joanna Zastróżna

• Kurator wystawy
  • Marek Grygiel