Józef Robakowski – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Wystawa Moje własne kino to obszerna prezentacja twórczości Józefa Robakowskiego, prekursora filmowej neoawangardy w Polsce, współtwórcy polskiej sztuki wideo i współzałożyciela Warsztatu Formy Filmowej (1970–1977), formacji, która pozostaje kluczowym odniesieniem dla kolejnych generacji twórców i badaczy sztuki nowych mediów.

Praktyka artystyczna Robakowskiego pokazana jest w zderzeniu dwóch różnych i jednocześnie przenikających się perspektyw: „kina rozszerzonego” i „kina własnego”. Wystawa, z jednej strony, pokazuje udział artysty w formułowaniu i kształtowaniu koncepcji filmu strukturalnego oraz kluczową rolę, jaką odegrał on w neoawangardowym eksperymencie i krytycznym dyskursie sztuki jako wnikliwy analityk wizualnego języka mediów. Z drugiej strony, przedstawia odrębną pozycję twórcy wypracowywaną w zindywidualizowanej formule „kina własnego” będącego rodzajem autorskiego zapisu samego siebie, w którym autobiografia zastępowała kwestionowaną historię, a prywatność była odpowiedzią na rzeczywistość realnego socjalizmu.

W ramach „kina rozszerzonego” będącego w praktyce Robakowskiego wyzwaniem dla nawyków percepcyjnych odbiorcy, atakowanego światłem, dźwiękiem, sytuowanego w rozszerzonej przestrzeni oddziaływania tego kina, pokazane są filmy zaliczane do klasyki kina strukturalnego. Nowatorskie analizy struktur przekazu filmowego i warunków odbioru, eksperymenty z oczyszczaniem języka filmu z literatury, fabuły, anegdoty i z dążeniem do obiektywizacji zapisów filmowych, w których artysta rezygnował z autorskich ingerencji na rzecz partycypacyjnego modelu kolektywnych realizacji. Pod hasłem „kina własnego” prezentowane są filmy i wideo, w których artysta proponował własny scenariusz postrzegania rzeczywistości PRL-u, w których strategia prywatności stawała się gestem politycznym. Formuła „kina własnego” ma rozwinięcie w pracach, których Robakowski jest zarazem twórcą, jak protagonistą, autorem, bohaterem i narratorem. Na zasadzie polifonii obrazów będą zestawione filmowe autoportrety artysty, autoironiczne gry z własnym wizerunkiem, w których wyśmiewa on artystyczne mity, toczy spory z modernistyczną tradycją i polemizuje z kulturowym establishmentem.

Wystawa – nawiązująca w tytule do jednego z tekstów artysty – obejmuje filmy, realizacje wideo, rejestracje działań performans, instalacje i fotografie. Retrospektywny wgląd w twórczość Robakowskiego sięga początku lat 60. i pierwszego filmu artysty zrealizowanego metodą found footage (6 000 000, 1962), która stała się ulubioną techniką współczesnych medialistów. Wystawa prezentuje zarówno ikoniczne dla tego twórcy prace, jak: Test (1971), Z mojego okna (1978-1999), Sztuka to potęga! (1985), Moje videomasochizmy (1986), jak i mniej znane krótkie zapisy wideo z ostatnich lat.

Zgromadzone w przestrzeniach Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski prace proponują narrację, z której wyłania się wizerunek artysty łączący w sobie eksperymentatora i analityka mediów z anarchizującym neodadaistą i zadeklarowanym nihilistą, spadkobiercą awangardowych tradycji z entuzjastą kulturowych peryferiów, jednego z najaktywniejszych animatorów życia artystycznego z twórcą bardzo osobistych narracji filmowych, bywalca międzynarodowych festiwali z rzecznikiem „progresywnej sceny łódzkiej”, zasłużonego pedagoga z kontestatorem instytucjonalnych hierarchii.

Towarzyszący wystawie pokaz zrealizowanych przez Robakowskiego filmów o sztuce będzie dopełnieniem wizerunku artysty sytuującego się pomiędzy kinem a sztuką, historyka i teoretyka sztuki, zarówno w teorii, jak i praktyce filmowej, kształtującego własną wizję historii sztuki.

Wystawie Moje własne kino towarzyszy katalog, a także program filmowy i edukacyjny.

Wystawa Moje własne kino będzie prezentowana również w Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu od 20 października do 8 grudnia 2012.
 

• Kurator wystawy
  • Bożena Czubak
  •  
• Koordynacja
  • Karolina Nowak
  • Katarzyna Szydłowska

Józef Robakowski 

(ur. w 1939 w Poznaniu) mieszka i pracuje w Łodzi. Artysta, historyk sztuki, autor filmów, zapisów wideo, cykli fotograficznych, rysunków, instalacji, obiektów, projektów konceptualnych. Teoretyk i nauczyciel akademicki. Studiował historię sztuki i muzealnictwo na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. W latach 1970–1981 był wykładowcą i kierownikiem Zakładu Fotografii i Reklamy Wizualnej w Łódzkiej Szkole Filmowej, w latach 1983-1984 wykładał na Uniwersytecie w Łodzi. W 1995 ponownie podjął pracę w Szkole Filmowej, gdzie od 2002 jest profesorem i prowadzi pracownię działań multimedialnych. W latach 60. był współzałożycielem kilku grup artystycznych: Oko (1960), ZERO-61 (1961–1969) i Krąg (1965–1967). Inicjator i współzałożyciel Warsztatu Formy Filmowej (1970–1977) oraz Telewizyjnej Grupy Twórczej Stacja Ł (1991–1992). Od 1978 prowadzi Galerię Wymiany, miejsce spotkań alternatywy artystycznej i galerie-archiwum dysponującą imponującą kolekcją sztuki. Inicjator wielu wydarzeń artystycznych, m.in. w ramach Kultury Zrzuty organizował m.in. przeglądy kina niezależnego Nieme Kino na łódzkim Strychu (1983-1985) oraz Międzynarodowy Festiwal Video-Art-Clip (1987–1989). Indywidualne prezentacje artysty miały miejsce m.in. w: Muzeum Sztuki w Łodzi (2007) oraz Ludlow 38 w Nowym Jorku (2011). Jego prace znajdują się w wielu publicznych i prywatnych kolekcjach w Polsce i zagranicą.