Entanglement / Uwikłanie  – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Wystawa Małgorzaty Turewicz Lafranchi wpisuje się w rozpoczęty w ubiegłym roku cykl wystaw prezentujących twórczość artystów, których prace znajdują się w zbiorach Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski.

„Chodzę raczej swoimi drogami” – powiedziała artystka w jednym z wywiadów. Trudno się z tym nie zgodzić, patrząc na jej sztukę z perspektywy ponad trzydziestu lat. Rzeźby i obiekty Turewicz Lafranchi odróżniały się stylem i problematyką od tendencji panujących w sztuce minionych dekad, a zarazem stanowią spójną wypowiedź dotyczącą zagadnień ważnych dla niej już od początku jej drogi twórczej.

W pierwszym okresie pracy artystycznej, pod koniec lat 80., Turewicz Lafranchi rysowała i malowała. Powstały wówczas obrazy stylistycznie zbliżone do nurtu Nowej Ekspresji, rysunki temperą na szarym papierze oraz liczne szkice, które artystka nazywała „rysunkami choreograficznymi”, były bowiem zapisem dynamicznych sekwencji ruchu. Proste, syntetyczne formy na obrazach przywodziły na myśl ideogramy prac przestrzennych, które Turewicz Lafranchi zrealizowała już w 1990 roku (rzeźby te znajdują się w kolekcji Pinakothek der Moderne w Monachium). W dojrzałym okresie twórczości artystka skoncentrowała się głównie na formach rzeźbiarskich.

W pracach Turewicz Lafranchi widać inspiracje płynące z wielu źródeł: filozofii i nauk ścisłych, badających podstawowe struktury rzeczywistości, zasady bytu i prawa świata fizycznego, ich istotę i funkcjonowanie czy wreszcie uwarunkowania najbliższego otoczenia człowieka i przedmiotów codziennego użytku. Artystka dopatruje się pewnych prawidłowości, które rządzą nie tylko mechanizmami szeroko pojętego środowiska naturalnego, światem międzyludzkich relacji i zjawisk psychicznych, ale także duchowych. Podkreśla bowiem rolę, jaką odegrało w jej rozwoju artystycznym zetknięcie się jeszcze na studiach z tekstami z zakresu antropozofii Rudolfa Steinera. Jej orientacja artystyczna została ukształtowana z jednej strony przez różne tradycje awangardowe, a z drugiej wpływ na nią miała kontrkultura lat 70., związana z nią nowa duchowość i w konsekwencji zmiana paradygmatu z indywidualistycznego sposobu rozumienia świata na holistyczny.

Charakterystyczne dla sztuki Turewicz Lafranchi jest konsekwentne wykorzystywanie materiałów przemysłowych. W latach 90. artystka realizowała przede wszystkim prace z trzech metali: miedzi, mosiądzu i stali, nawiązując w ten sposób do teorii żywiołów: wody, powietrza, ognia i ziemi, która legła u podstaw filozoficznego, przednaukowego sposobu wyjaśniania zjawisk zachodzących w naturze. W późniejszym okresie pojawiły się w jej sztuce nowe tworzywa, takie jak druty, siatki, kable telefoniczne, szkło akrylowe lub plastik. Interesują ją zarówno cechy fizyczne dobieranych materiałów, ich swoistość, jak na przykład przenikalność, izolacja czy podatność na deformację, jak również związany z nimi obszar skojarzeń, metaforyka, budowanie napięcia między doświadczeniem sensualnym a intelektualną konstrukcją – ich konceptualizacją.

Turewicz Lafranchi tworzy w stylu minimalistycznym, najczęściej posługując się językiem geometrii. Kładzie duży nacisk na konceptualny wymiar swych prac, poszukiwanie najbardziej adekwatnych form i idei, mogących wyrazić lub pojęciowo ująć określone treści. Jej prace są powściągliwe, syntetyczne w formie, ale nie pozbawione poetyckiego przekazu, czasami też podszyte humorem i ironią. Artystka nazwała je rysunkami technicznymi swoich emocji, materializacją niewidzialnego. Estetyka redukcji nie osłabia ekspresyjnego wymiaru jej prac.

Angielski tytuł wystawy, Entanglement, to wieloznaczne słowo, wywodzące się zarówno z obszaru mechaniki kwantowej, jak i polityki czy relacji międzyludzkich. Problematyka wzajemnego oddziaływania jednostek czy elementów większej całości, ukryte współzależności, wpływy i odniesienia w makro i mikroskali, w perspektywie kosmicznej, ludzkiej, świata natury i kultury – to wszystko pojawia się w twórczości Turewicz Lafranchi w zasadzie od początku. Świadczą o tym jej wczesne prace malarskie, dojrzała twórczość oraz najnowsze realizacje.

• Kuratorka

  • Ewa Gorządek

  •  

Małgorzata Turewicz Lafranchi

(ur. 1961) rzeźbiarka, malarka, autorka rysunków, fotografii i instalacji. W latach 1980–1985 studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie na Wydziale Architektury Wnętrz w pracowniach Andrzeja Dłużniewskiego i Henryka Wiśniewskiego. W latach 1985–1986 studiowała w szwajcarskiej Freie Hochschule für Geisteswissenschaft, Goetheanum w Dornach. Od 1994 mieszka i pracuje w Szwajcarii.