Piotr Grabowski
Ssaliśmy młody szpik. Zarządzanie strukturą rozproszenia – case study: Kurzfield&Blackdom
Drugi rozdział Villi Straylight poświęcony jest twórczości Piotra Grabowskiego. Jego wystawa zbudowana jest jako sekwencja miejsc. Bliski Wschód, Afryka, ogarnięta kryzysem Grecja, wymarła osada Blackdom w Nowym Meksyku, mlekiem i miodem płynąca Warszawa – każda praca jest osobną lokacją, a widz przenosi się z jednej do drugiej niczym siedzący przed komputerem nerd, który podróżuje w Google Earth, znajdując się jednocześnie i tu, i tam, nigdzie i wszędzie.
W każdym z wyobrażanych miejsc Grabowski buduje model charakteryzującego je układu sił, znaczeń i konfliktów. Do budowy modeli służą mu fizyczne i wirtualne artefakty, obrazy, filmy, teksty. I jak w życiu – rzeczy, słowa, realne i fikcyjne zdarzenia są ważne, ale jeszcze ważniejsze są połączenia między nimi. To one tworzą sieć, która składa się na osnowę rzeczywistości. Sieć, po której surfujemy i w którą jednocześnie jesteśmy zaplątani.
Co do czasu, to rozwijane przez Grabowskiego narracje toczą się teraz – czyli w przyszłości, która już nadeszła. Jesteśmy w spełnionej wizji cyberpunkowych futurologów, takich jak William Gibson, autor powieści Neuromancer, z której pożyczyliśmy figurę Villi Straylight. Ten czas przyszły dokonany to moment, w którym dokonywanie rozróżnienia między realnym i wirtualnym nie ma już sensu; pole walki uległo poszerzeniu. Nie obowiązują na nim żadne reguły – oczywiście z wyjątkiem najbardziej podstawowych i najbardziej pierwotnych; zasada chciwości oraz zasada, zgodnie z którą drapieżnik zjada ofiarę, a silniejszy dominuje słabszego, pozostają w mocy, a nawet jej nabierają.
Piotr Grabowski nie staje po żadnej ze stron, nie opowiada się ani za drapieżnikami, ani ofiarami. Ponowoczesny świat rozpoznaje jako przestrzeń katastrofy, w tym sensie, że w gruzach legły dotychczasowe koncepcje tego, co normalne, a nowe nie zostały jeszcze skonstruowane i uzgodnione. Rzeczywistość rozbita jest na fragmenty; nie tworzą one już spójnych całości, ale wszystkie są ze sobą zlinkowane – to zasada, która organizuje zarówno opisywany przez Grabowskiego świat, jak i jego prace. Artysta buduje je z fragmentów artystycznych i pozaartystycznych dyskursów: z alegorycznych obiektów, fotografii, performatywnych gestów, cytatów z internetu, cyfrowych modeli, kinematograficznych inscenizacji, wizualizowania i materializowania swoich wyobrażeń. Grabowski korzysta z wielu poetyk, choć żadnej nie jest wierny; na bazie tej „niewierności” wypracowuje poetykę własną, swoją metodę tworzenia wypowiedzi.
Grabowski interesuje się nieszczęściem, które dotyka współczesność (kryzysem poznawczym, kryzysem więzi międzyludzkich, struktur społecznych, poczuciem rzeczywistości nadwątlonym przez nadmiar komunikatów), ale nie załamuje nad nim rąk, unika wchodzenia w rolę artysty krytycznego, powstrzymuje się od ocen. Kryzys to pojęcie względne; dla jednych stanowi problem, ale dla innych, na przykład dla wilków z Wall Street, kreuje okazje, stwarza przestrzeń do „gry na spadki”; interesujące możliwości otwiera także przed sztuką. Grabowski za bardziej interesującą od roli krytyka uważa pozycję etnografa, który prowadzi obserwację uczestniczącą współczesności i nie tyle wyjaśnia, ile odziera nas ze złudzeń zrozumienia.
Wystawę otwiera sekwencja klipów wideo z cyklu Walka z cieniem. W tych filmach artysta zamienia sztukę – domenę artystycznych gestów – na sztukę walki. Jest jednak na placu boju sam. Wykonuje tul (koreański odpowiednik kata) – inspirowane taekwon-do autorskie sekwencje bojowych układów, wysoce sformalizowane ćwiczenia, w ramach których adept sztuki odpiera ataki i stara się przełamać obronę nieobecnego przeciwnika. Wiele technik tul ma charakter wyłącznie symboliczny; w ich praktykowaniu stawką nie jest pokonanie kogoś lub czegoś, lecz budowanie samoświadomości walczącego. Diagram układu tul odzwierciadla przestrzeń pola walki. W tym praktykowanie wschodnich sztuk przypomina tworzenie sztuki; i jedna, i druga dziedzina służą raczej celom poznawczym i poszerzeniu świadomości, niż osiąganiu rezultatów, które można by wpisać w dialektykę wygranej i porażki.
Villa Straylight. Trylogia wystawowa.
