Nie na miejscu
Wystawa Nie na miejscu stanowi próbę przyjrzenia się zjawisku przekształcania przestrzeni publicznych o ustalonej tożsamości w przestrzenie niczyje – „nie-miejsca”.
W antropologii kulturowej nie-miejsce określa się jako przestrzeń anonimową, z którą się nie identyfikujemy, którą beznamiętnie – czy wręcz mechanicznie – opuszczamy, traktując ją wyłącznie jako przejście w drodze do celu naszej podróży, przestrzeń pomiędzy. Nie-miejscem może być np. dworzec kolejowy, przejście podziemne, skrzyżowanie, autostrada, hala odlotów, parking, galeria handlowa czy też przestrzeń wirtualna.
Artyści zaproszeni do udziału w wystawie w dość przewrotny sposób zajęli się uchwyceniem ulotnej granicy między miejscem i nie-miejscem. Wykorzystując m.in. fotografię, wideo, instalację, podejmują próby przekształcenia nie-miejsca – jego oswojenia, indywidualizacji lub hybrydyzacji. Przedstawiają formy dialogu i postawy użytkowników nie-miejsc, od aktywnego zaangażowania i interakcji po bierność przechodnia; niekiedy odczarowują i pobudzają przestrzeń pomiędzy, powodując, że w nie-miejscu możemy poczuć się na miejscu – i odwrotnie.
Francuski myśliciel Marc Augé w znanym eseju Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności (1992; wyd. polskie 2010) pojęcie nie-miejsca rozważa w kontekście opozycji do „miejsc antropologicznych”, definiowanych jako tożsamościowe, relacyjne i historyczne. Miejsca antropologiczne tworzą według niego tkankę społeczną, nie-miejsca zaś samotną umowność. W tej optyce anonimowa przestrzeń nie-miejsca funkcjonuje według narzuconych zasad, bezosobowy odbiorca jest tylko jej użytkownikiem, posługującym się określonym językiem komunikacji. Działania artystyczne problematyzujące te schematy mogą być potraktowane jako próby otwierania jej granic, różnicowania wydawałoby się pełnej i zorganizowanej struktury.
Wystawa Nie na miejscu ma na celu pobudzenie dyskusji na temat nie-miejsca jako znaku ponowoczesnego miasta, w którym doświadczenie transmisji wyparło chęć przebywania w miejscu. Prezentowane na niej prace proponują sposoby na wytrącanie użytkowników nie-miejsc ze stanu miejskiej anomii. Ukazują sytuacje, w których czasowe odwrócenie relacji użytkowników zmienia charakter przestrzeni. Modyfikowane przez artystów nie-miejsca stają się więc chwilowym elementem w zmiennej strukturze współczesnego miasta.
- Wystawa zrealizowana przez zespół kuratorski w składzie
- Irena Janysek, Izabela Kaszyńska, Beata Łyżwa-Sokół, Ewa Odyjas, Anna Ostrowska, Weronika Panasewicz, Magda Szadkowska, Hanna Szpil, Zuzanna Waltoś, Jolanta Woszczenko
- Konsultacja projektu
- Paweł Polit, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Artyści
Aneta Grzeszykowska i Jan Smaga, Rafael Lozano Hemmer, Przemysław Jasielski, Łukasz Jastrubczak, Alicja Karska i Aleksandra Went, Jarosław Kozłowski, Katarzyna Krakowiak, Dominik Lejman, Krzysztof Miękus, Małgorzata Markiewicz, Laura Pawela, Mateusz Pęk, Janek Simon, Łukasz Surowiec, Marek Zygmunt
- Partnerzy
- Instytut Historii Sztuki Uniwersytet Jagielloński, Drukarnia Kolory, Wilson Hostel, Instytut Francuski w Warszawie
- Patroni medialni
- Gazeta Wyborcza, Architektura-Murator
