Norman Leto – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Wystawa Normana Leto zbudowana jest wokół Photonu – nowej, pełnometrażowej realizacji filmowej artysty. Photon to projekt w procesie; na półmetku prac nad filmem Norman Leto tworzy formę przestrzennego trailera powstającego obrazu. Prezentacja Photonu jest jednocześnie okazją do przedstawienia praktyki twórczej autora, który cieszy się opinią jednego z najbardziej innowacyjnych i najśmielej eksperymentujących polskich artystów współczesnych.

Norman Leto działa na pograniczu sztuk wizualnych, kina, filozofii nauki i fabularnej fikcji. Artysta najbardziej znany jest z prac realizowanych w wirtualnym środowisku cyfrowej symulacji. Wirtualna przestrzeń służy mu jako scena do rozwijania fabularnych narracji, miejsce wizualizowania pojęć i konceptów, terytorium do spekulowania na temat teoretycznie możliwych dzieł sztuki, wreszcie obszar realizowania artystycznej wszechwładzy, nie limitowanej ograniczeniami fizycznej rzeczywistości.

W twórczości Leto cyfrowe media nie są technologicznym fetyszem. To narzędzie – najbardziej wyeksponowane i najbardziej uniwersalne – ale pozostające tylko jednym z wielu środków używanych przez artystę. We wszechstronnej praktyce Normana Leto mieści się zarówno malarstwo, tworzenie obiektów, instalacji i galeryjnych projekcji wideo jak i duże formy narracyjne, takie jak film fabularny czy powieść.

Niezależnie od użytych środków, w centrum zainteresowania artysty pozostaje refleksja na temat kondycji ludzkiej prowadzona z pozycji polemicznych, a w każdym razie alternatywnych wobec tradycji humanistycznej. Leto spogląda na człowieczeństwo z perspektywy nauk ścisłych: neurologii, biochemii, fizyki cząstek elementarnych, astronomii. Antropocentryczne pojęcia etyczne i moralne konfrontuje z amoralnym dyskursem wiedzy przyrodniczej. Z tego samego punktu widzenia artysta spogląda na sztukę i proces twórczy. Z osobistych, żeby nie powiedzieć zawodowych przyczyn te zagadnienia interesują go w sposób szczególny; artysta nie wyróżnia jednak sztuki i aktu jej tworzenia spośród innych zjawisk zachodzących wokół nas i w nas na poziomie mikro i makro.

W 2010 roku Leto opublikował powieść filozoficzną Sailor; jednocześnie zaprezentował oparty na motywach tej książki pełnometrażowy film fabularny pod tym samym tytułem. Zrealizowany w 90% w środowisku wirtualnym Sailor wymyka się prostym klasyfikacjom; artysta łączy w nim konwencje kina fabularnego z formułą naukowego wykładu i formalnego eksperymentu.

Photon to następny po Sailorze pełnometrażowy fabularny projekt artysty. Artysta pracuje nad nim od dwóch lat; ukończenie prac nad filmem planowane jest na rok 2015.

To właśnie Photon jest osią pokazu twórczości Normana Leto w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski. Wystawa jest prezentacją projektu w procesie – i jednocześnie aktem przetłumaczenia fragmentów tego kinematograficznego przedsięwzięcia na język galeryjnej ekspozycji.

W ramach wystawy Photon Norman Leto w charakterystyczny dla swojej praktyki sposób negocjuje pozycję autora pomiędzy domenami sztuk wizualnych i kina. Wyłamuje się z formalnych rygorów obowiązujących w świecie filmu, a jednocześnie daleki jest od podążania za konwencjami dominującymi w obszarze zinstytucjonalizowanej sztuki. Pracuje zgodnie z innym, alternatywnym, trasnsdyscyplinarnym paradygmatem. Równocześnie opowiada swój film. Udostępnia publiczności storyboard Photonu; materiał, który daje nam wgląd w proces twórczy, historię konstruowania poszczególnych scen, poprawek i zmian. Spośród zrealizowanych już partii filmu wybiera kilka sekwencji i prezentuje je w formie zapętlonych galeryjnych wideoinstalacji. Te fragmenty pozostają elementami większej całości, a równocześnie mają status samodzielnych, autonomicznych dzieł sztuki.

Photon to także wystawa prac – rzeźb, instalacji i obiektów. Wszystkie wystawione są w przestrzeniach ekspozycyjnych Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski. Żadna z nich – z jednym tylko wyjątkiem – nie jest jednak obecna w tych przestrzeniach fizycznie. Norman Leto wystawia swoje prace w wirtualnych modelach Zamkowych galerii. To dzieła o szczególnym statusie: niektóre z nich w fizycznej przestrzeni byłyby trudne do realizacji. Inne byłyby bardzo kosztowne. Wszystkie jednak są potencjalnie możliwe. W wirtualnych galeriach tworzonych przez Leto obowiązują standardowe prawa fizyki. Prace, choć istnieją tylko teoretycznie, mają swoją konkretną wagę, a materiały, z których zostały wykonane, posiadają określoną wytrzymałość i cechy fizyczne. Potencjalną możliwość zaistnienia prac Normana Leto potwierdza zamykająca wystawę rzeźba Bryła Życiorysu, stworzona na podstawie opracowanego przez artystę algorytmu, który wizualizuje ludzki los w postaci trójmiarowej formy.

Wystawę uzupełnia książkowe portfolio artysty – wizualny esej, dokumentujący drogę, która doprowadziła artystę do Photonu.

• Kurator
  • Stach Szabłowski

Norman Leto 

(ur. 1980) artysta wizualny, filmowiec i pisarz. Tworzy obrazy, obiekty i instalacje zarówno w przestrzeni fizycznej, jak i w rzeczywistości wirtualnej. Pracuje na pograniczu fabularnej fikcji, filozofii i nauk ścisłych. Mieszka i pracuje w Warszawie.