Dotleniacz
Supersam
Za Żelazną Bramą
Pokaz towarzyszący wystawie Robienie nowych światów zamiast dać spokój
Joanna Rajkowska, Dotleniacz, 2007, 18'05'', Kolekcja Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Projekt Dotleniacz Joanny Rajkowskiej, realizowany przez Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski na skwerze przy placu Grzybowskim w Warszawie, prezentowany był od lipca do września 2007 roku. Film dokumentuje prace nad projektem, jego realizację i odbiór.
Pośrodku zieleńca zaaranżowany został staw o powierzchni około 140 m2 i głębokości 1 m, obsadzony zielenią, krzewami ozdobnymi i nenufarami, zaopatrzony w specjalne urządzenia ozonujące powietrze i wytwarzające mgłę. Staw otaczały siedziska zaprojektowane przez Michała Kwasieborskiego.
Plac Grzybowski to miejsce obciążone traumatyczną historią. W pobliżu mieści się synagoga, kościół Wszystkich Świętych, korporacyjne biura. Wokół żyją tysiące ludzi w zunifikowanych blokach – kiedyś symbolach nowoczesnej, powojennej Warszawy. Wśród nich stanęła nowa architektura – biurowce i luksusowe apartamentowce. Mieszkańcy mijają się, ale nie znają.
Dotleniacz był próbą stworzenia miejsca właściwie idealnego, enklawy czystego powietrza, w którym mieszkańcy mogliby się spotkać się i spędzić razem czas.
Joanna Rajkowska (ur. 1968) autorka obiektów, filmów, instalacji, akcji i interwencji w przestrzeni publicznej, rzeźbiarka i fotografka. W latach 1988–1993 studiowała malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie uzyskała dyplom w pracowni prof. Jerzego Nowosielskiego. W latach 1987–1992 studiowała historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 2007 roku otrzymała Paszport „Polityki” za projekt Dotleniacz.
Marcus Kaiser, Andree Korpys, Markus Löffler, Supersam, 2002, 12'47'', Kolekcja Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Warszawski Supersam był pierwszym supermarketem w socjalistycznej Europie Wschodniej. Otwarty w 1962 roku, zaprojektowany przez Jerzego Hryniewieckiego, Macieja Krasińskiego i Ewę Krasińską, budynek szybko zyskał miano architektonicznej ikony późnego modernizmu.
W 2002 roku trzej niemieccy artyści przebywający na rezydencji w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski – Marcus Kaiser, Andree Korpys i Markus Löffler – nakręcili dokument o Supersamie. Wystąpili w nim pracownicy sklepu, związani z nim przez 40 lat.
Reżyserowane niby-wywiady, a w rzeczywistości przygotowane przez artystów gotowe wypowiedzi osób, zostały skontrastowane z ujęciami codziennego życia sklepu i powszechnymi czynnościami pracowników, takimi jak porcjowanie mięsa, liczenie pieniędzy czy prowadzenie rozmów i żartowanie podczas przerw obiadowych. Film eksperymentuje z formatem dokumentu. Po zburzeniu budynku w 2006 roku stał się nostalgiczną pamiątką po kultowym miejscu.
Marcus Kaiser (ur. 1966) niemiecki artysta sztuk wizualnych i fotograf. Studiował socjologię, fotografię i sztukę mediów w HFG Karlsruhe przy Centrum Sztuki i Mediów (ZKM) w Karlsruhe. Prowadził badania w Instytucie im. Caspara Davida Friedricha na Uniwersytecie w Greifswaldzie. Od 2012 roku wykłada fotografię i historię fotografii na Wydziale Projektowania THWS Würzburg-Schweinfurt.
Andree Korpys (ur. 1966), Markus Löffler (ur. 1963) duet artystów z Bremy. Studiowali fotografię i film w FH Bielefeld w Niemczech (1989–1993), ukończyli studia podyplomowe w HfG Karlsruhe przy Centrum Sztuki Mediów (ZKM) w Karlsruhe (1993–1996). Byli wykładowcami Akademii Sztuk Pięknych w Hamburgu (2007–2009), od 2009 roku nauczają w Akademii Sztuki w Bremie.
Heidrun Holzfeind, Za Żelazną Bramą, 2009, 55', Kolekcja Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Za Żelazną Bramą dokumentuje życie warszawskiego osiedla, zbudowanego w latach 1965–1972 na gruzach Małego Getta. Heidrun Holzfeind, austriacka artystka, która przebywała na rezydencji w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, zarejestrowała jego codzienność.
Przeprowadziła rozmowy z mieszkańcami bloków i pracownikami zlokalizowanych w nich punktów usługowych, nagrała sceny na klatkach schodowych, w mieszkaniach, przedsionkach, sklepach i ich otoczeniu – na parkingach, trawnikach, placach zabaw. Odnalazła też fragmenty filmów i seriali z lat 70., w których pojawia się osiedle. Uchwyciła dyskusje o przemianach zachodzących w życiu społecznym i o przystosowaniu modernistycznej architektury do współczesnych potrzeb mieszkańców.
Artystka w wyjątkowy sposób zarejestrowała realia życia blokowiska w centrum stolicy, unikając publicystycznej tendencyjności, estetyzacji czy sentymentalizmu. Zaoferowała wnikliwy obraz społecznych i architektonicznych przemian.
Heidrun Holzfeind (ur. 1972) austriacka artystka wideo. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu oraz Central Saint Martins w Londynie. Jej prace koncentrują się na architekturze i kontekstach społecznych. Były prezentowane w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Galerii im. F. Muda w Wiedniu, documenta 14. Jest ceniona za wnikliwość i unikalne podejście do tematyki miejskiej i społecznej.
