Roni Horn – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

„Zmienna wersja tożsamości nie jest aberracją... stała wersja nią jest” – powiedziała Horn w jednym z wywiadów (1). Przyglądając się jej twórczości, można powiedzieć, że 30 lat pracy Roni Horn to studiowanie zmienności ja, konsekwentne i piękne poszukiwanie tożsamości w wielości jej aspektów oraz form artystycznych.

Twórczość Horn obejmuje tak różne media, jak: rzeźba, fotografia, instalacja, rysunki oraz książki. Artystka nie preferuje żadnego środka przekazu, dlatego też jej prace trudno przypisać do konkretnej kategorii. Materiały dobiera z wielką wrażliwością i jest coś niezmiennie intensywnego w jej zdolności do godzenia ich z doświadczeniem osobistym. W czasach izolacji i fragmentacji wyjątkowe, nieprzejednane skupienie Horn na przedmiocie i obrazie stawia duże wymagania przed widzami, ale jej prace z nawiązką wynagradzają tych, którzy skłonni są poświęcić czas, aby stać się częścią tego procesu. Silny wizualny przekaz stanowi mocną podstawę dla poruszanych przez nią trudnych tematów: płci, relacji między podmiotem i przedmiotem, subiektywności, ale przede wszystkim wspomnianej tożsamości: od tożsamości płciowej, społecznej (gender), androgeniczności oraz związanej z nią kategorii podwójności. We wstępie do katalogu z Whitney Museum of American Art (2), możemy przeczytać: „szybko stało się jasne, że Horn zajmuje się kwestiami, na które poprzedzający ją rzeźbiarze minimaliści i postminimaliści niewiele zwracali uwagi, takimi jak tożsamość i umiejscowienie, doświadczenie i pamięć, zmysłowość i seksualność. Wychodząc od struktur minimalizmu, Horn stworzyła nowe podejście do sztuki i była otwarta na metaforę i aluzję, czego najlepszym dowodem jest jej określenie Asphere mianem autoportretu. W 1990 roku Felix Gonzalez-Torres napisał poruszający pionierski esej na jej temat, krytykując wszystkich, którzy zredukowaliby pracę Roni do formalizmu. Choć pracy Horn nigdy bezpośrednio nie wiązano z polityką tożsamościową lat osiemdziesiątych, ewidentnie o dekadę później te koncepcje nadal były nośne, ponieważ akt patrzenia na przedmiot, dowolny przedmiot, jest przekształcony przez gender, rasę, klasę społeczno-ekonomiczną i orientację seksualną.” (3)

Ważne miejsce w twórczości Horn zajmuje przyroda, ale nie ma w tym stwierdzeniu nic sentymentalnego; w 1975 roku wyjeżdża na Islandię, gdzie fotografuje lodowce, lawę, zamarznięte rzeki, ziemię. Tam też powstaje jedna z jej najbardziej znanych i rozpoznawanych prac: You are the Weather (1994–1995), przedstawiająca twarz kobiety zanurzonej w źródle termalnym w zmieniających się warunkach klimatycznych.

Ważnym i częstym odniesieniem oraz inspiracją dla prac Roni Horn jest twórczość Emily Dickinson; jej poezja wykorzystuje dwuznaczność języka; w estetycznej, pozornie niewinnej, lekkiej formie porusza trudne tematy, stawia pytania, ale nie daje na nie odpowiedzi, zostawia widza w poczuciu niepewności i zdziwienia. Podobnie jest z pracami Horn – z jednej strony podziwiamy i czerpiemy przyjemność z ich wizualnego piękna, ale z drugiej czujemy, że poza wizualnością jest głębszy i nie tak prosty przekaz, rodzą one refleksję, każą się na chwilę zatrzymać. Dwuznaczność języka czy przekazu w twórczości Horn ma swoje źródła również w écriture féminine, a dokładniej w pisarstwie Helene Cixous, która w znanym Śmiechu meduzy porusza problem różnicy płciowej. Zainteresowanie artystki tożsamością czy dwoistością natury ludzkiej jest również kluczowe dla zrozumienia jej cykli portretów, które będziemy prezentować w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski.

Wystawa Roni Horn w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski obejmuje fotografie z cykli You are the Weather (1994–1995), Cabinet of (2001), Bird (2008) oraz a.k.a (2008/2009).

• Kurator 
  • Milada Ślizińska

Roni Horn

urodziła się w 1955 roku w Nowym Jorku. Studiowała w Rhode Island School of Design i na Yale University. Otrzymała wiele prestiżowych nagród, w tym CalArts/Alper Award oraz stypendium Guggenheima. Brała udział w Biennale w Whitney w 1991 oraz w Biennale w Wenecji w 1997. Pokazywała swoje prace w najważniejszych instytucjach kulturalnych na całym świecie, takich jak Art Institute of Chicago, Centre Georges Pompidou w Paryżu, a ostatnio w Tate Modern w Londynie i Whitney Museum w Nowym Jorku.

•  
• Przypisy
  • 1 
    • Roni Horn, wywiad z Jamesem Lingwoodem, Some Thames: Háskólinn á Akureyri (Göttingen, Niemcy: Steidl, 2003) [w:] Roni Horn aka Roni Horn, Subject Index, Catalogue of the exhibition, Whitney Museum of American Art New York, 2009, s. 79
  • 2 
    • Donna De Salvo, Carter E. Foster, Mark Godfrey, Introduction, [w:] Roni Horn aka Roni Horn, Catalogue of the exhibition, Whitney Museum of American Art New York 2009, s. 20 
  • 3 
    • Felix Gonzalez-Torres, 1990: LA ‘The Gold Field’ [w:] Earths Grow Thick; katalog wystawy; Columbus: Ohio: Wexner Center for the Art, 1996, str. 69, za: Donna De Salvo, Carter E. Foster, Mark Godfrey, Introduction, [w:] Roni Horn aka Roni Horn, Catalogue of the exhibition, Whitney Museum of American Art, New York 2009
    •  

• Wystawa zrealizowana we współpracy z 
  • Trust for Mutual Understanding, CEC ArtsLink, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ambasadą Stanów Zjednoczonych w Polsce, InterContinental Warsaw
• Patronat medialny
  • Gazeta Wyborcza, Artinfo.pl