Caniba
reż. Lucien Castaing-Taylor i Véréna Paravel, Francja/USA 2017, 90'
Eksperymentalny dokument zrealizowany przez działające przy Uniwersytecie Harwardzkim Sensory Ethnography Lab. Nawiązując do historii Japończyka Issei Sagawy, który zamordował i częściowo skonsumował swoją koleżankę, twórcy nie próbują przedstawić spójnego obrazu zbrodni czy zaoferować wiarygodnego wyjaśnienia, ale raczej środkami filmowymi oddają drążącą ciało Sagawy potrzebę pożerania, konstruując w efekcie niezwykłe, radykalne kino, unicestwiające tradycyjne oczekiwania i przyzwyczajenia widzów. Tym samym stawiają istotne pytania o etyczny wymiar pochłaniania filmowych obrazów i niejednoznaczne zaangażowanie publiczności jako świadków-konsumentów potwornych wydarzeń.
Przed pokazem wykład o kinie dyskomfortu wygłosi Aleksander Kmak.
Wiodącym tematem wprowadzenia do filmu będzie to, co w Canibie najbardziej rzuca się w oczy – niepowtarzalny, wymagający język wizualny, próbujący obrazami opowiedzieć o zakazanym kanibalistycznym pragnieniu bohatera. Szczególna, dotkliwie bliska relacja, w jaką widz wchodzi z filmem, posłuży jako punkt wyjścia do postawienia pytań, do czego w kinie służy (nie)przyjemność, co to znaczy konsumować filmowe przedstawienia, a także jakie teoretyczne konsekwencje może mieć próba pomyślenia obrazu tak angażującego, że aż pożerającego widza. Zwłaszcza że Canibę można usytuować w szerszym kontekście tego, co określa się jako poetykę negatywności w filmie, której przykładem jest współczesne kino dyskomfortu, celowo wytrącające widza z równowagi, utrudniające doświadczenie filmu czy wręcz domagające się odwrócenia wzroku od obrazów zbyt bolesnych, by na nie patrzeć. Docierając do punktów granicznych kina, strategie dyskomfortu uwidoczniają nieraz skonfliktowane, ścierające się teorie kina i etyczne wyzwania związane z zaangażowaniem filmu w rzeczywisty świat, ale także odwrotnie: widzów w obraz. Wysoki stopień autorefleksyjności charakteryzujący Canibę pozwala myśleć o dokumencie jako eksperymencie wymyślenia na nowo tak filmowego obrazu, jak i figury widza, który ma zapanować nad światem przedstawionym nie iluzorycznie, lecz cieleśnie, smakowo, odczuć i przemyśleć bliskość jego przedstawień.
- Aleksander Kmak
- doktorant w Zakładzie Filmu i Kultury Wizualnej IKP UW, gdzie przygotowuje pracę na temat strategii współczesnego kina nieprzyjemności jako elementu namysłu nad obcowaniem z ekstremalnymi obrazami. Publikował w wielu czasopismach i monografiach z zakresu filmoznawstwa i studiów nad wizualnością.
