Kino Innych. Spojrzenie twórczyń z Terytoriów Południowych – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Zapraszamy do zanurzenia się w pochodzącym z południa zupełnie innym imaginarium, w którym ekologia, feminizm i antykapitalizm są odbiciem życia codziennego i marzeń. Program splata ze sobą kino szamańskie, perspektywy artystów w tranzycji czy kino tworzone społecznościowo.

Ta kompozycja wyselekcjonowanych filmów ma na celu stworzenie przestrzeni do wyobrażenia sobie innych przyszłości, do odczuwania obecności więcej-niż-ludzkiej i możliwości przenikania odmiennych ekologii. Twórczynie posługują się różnymi estetykami, językami i metodami. Pochodzą z różnych miejsc na Terytoriach Południowych (Meksyk, Chile, Brazylia, Hiszpania i Kolumbia). Niemniej jednak łączy je potrzeba opowiadania ucieleśnionych historii, osadzonych w ekosystemie, przemawiających głosami rytualnymi, kobiecymi, afektywnymi.

Historie te są zanurzone w krajobrazie ludzkim – ani oderwanym od człowieka, ani odległym od niego. Krajobrazie będącym zarówno materialną, jak i duchową przestrzenią, w której osadzeni jesteśmy my i nasze losy. Ta estetyka kontrastuje z powszechnymi wyrażeniami i obrazami miejsc takich jak pustynia Juarez czy puszcza Amazońska, które są pokazywane jako dziewicze krajobrazy bez ludzi lub bliżej nieokreślone tło dla kina akcji.

Pierwszy dzień: Opowiadanie snów – obejmuje pięć eksperymentalnych filmów krótkometrażowych, które krążą wokół rytualności, spekulacji i cielesności, oraz rozmowę z udziałem Anaís Córdovy-Páez i Krystyny Jędrzejewskiej-Szmek (po angielsku z tłumaczeniem na polski).

• Coyolxauhqui (Colectivo Los Ingrávidos, 2017). Poruszające ujęcie tematu kobietobójstwa na meksykańskiej prowincji. Film przedstawia rozczłonkowanie azteckiej bogini księżyca Coyolxauhqui przez jej brata Huitzilopochtli, boga słońca, rytualnego mordu i wojny. Wizualny poemat o cyklicznej naturze tradycyjnych mitów i rytuałów.

• Wüfko (Neyen Pailamilla, 2019). Przemierzając rodzinny las, znajdujemy Wüfko, naturalne źródło krystalicznej wody, miejsce wilgotne i pełne zieleni. Na brzegu rośnie stare i grube drzewo triwe. Tak zaczyna się sen Gabrieli, który ujawnia jej głęboką więź z tym terytorium. Film autorstwa queerowej artystki z plemienia Mapuczów, która pracuje z formatami performatywnymi i audiowizualnymi.

• Porcos Raivosos (Isabel Penoni i Leonardo Sette, 2012). Film jest efektem inicjatywy, która zaczęła się jako antropologiczny projekt badawczy dotyczący tradycyjnych przedstawień rytualnych w społeczności Cuicuro, a później przekształciła w długoterminową pracę nad sztuką teatralną współtworzoną razem z tą społecznością. Osnową całości jest najważniejszy mit kobiet – mit hiperkobiet, Jamurikumalu.

• Ciałko dotykowe (Laura Ibanez Lopez, 2022). Ciałku dotykowemu (łac. corpusculum tactus) zawdzięczamy doświadczanie materii. Receptory skoncentrowane w opuszkach palców, na stopach, wargach czy języku, wrażliwe na nacisk i niskie częstotliwości pozwalają nam czuć muśnięcia dłoni, drżenie drugiego człowieka, szept, pocałunki… Projekt Corpúsculos to wejście do kosmosu, w którym wnętrze i zewnętrze ciała się zderzają, mieszają i stapiają ze sobą. Corpúsculos to eksperyment, hołd i lekcja.

• Jutro to pałac na wodzie (Juanita Onzaga, 2022). Świadomy sen, psychologiczna opowieść science fiction o Sybille, ostatniej żyjącej osobie na planecie, na której nie ma już wody. Sybille wędruje po wyschniętych krainach, doświadczając dziwnych wizji. Komunikują się z nią byty o pamięci potężniejszej niż ludzka. Jak przekonać ducha wód, aby powrócił na ziemię?

Drugi dzień: Ekstraktywizm – obejmuje jeden współczesny eksperymentalny film krótkometrażowy oraz odrestaurowany pełnometrażowy film kultowej dokumentalistki z Kolumbii, Marty Rodriguez, nakręcony w 1988 roku.

• Petroporn i litoporn (Isabel Torres, Ana Edwards, Lucía Egaña – grupa CENEx, 2017). Dzienniki pornografii i ekstraktywizmu to dziki notatnik, seria poetycko-heretyckich esejów wizualnych o afektach rodzących się na styku terytorium i jego przedstawienia. Członkowie grupy CENEx odrzucają oficjalną historyczność. Robią to poprzez stosowanie intuicyjnych metodologii i narracji, która podkreśla niestrudzone i nieczułe zasysania i perforacje w pornograficznej wizji neoliberalnego wydobycia ropy naftowej i litu.

• Miłość, kobiety i kwiaty (Marta Rodríguez, Jorge Silva, 1988). Kręcony przez pięć lat dwuczęściowy dokument kolumbijskiego duetu Marta Rodríguez – Jorge Silva, ujawniający szkodliwe warunki, w jakich pracują osoby zatrudnione przy uprawie kwiatów na sawannie pod Bogotą. Film opowiada o kolumbijskim przemyśle kwiaciarskim, o zachodnim popycie na goździki z tego kraju oraz o licznych naruszeniach praw pracowniczych i humanitarnych, jakich dopuszczają się w Kolumbii zagraniczne firmy starające się ten popyt zaspokoić. Marta Rodríguez jest pionierką latynoamerykańskich filmów dokumentalnych.