Harun Farocki pierwszy raz w Warszawie – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Harun Farocki pierwszy raz w Warszawie to pierwsza w Polsce tak obszerna prezentacja prac Haruna Farockiego – niemieckiego twórcy, należącego do grona najciekawszych artystów współczesności.

Od lat 60. XX wieku realizuje filmy dokumentalne, będąc równocześnie aktywnym krytykiem i teoretykiem, a od lat 90. tworzy wideoinstalacje w przestrzeniach najważniejszych galerii świata. Jego prace koncentrują się na analizie rzeczywistości, łącząc ją z refleksją nad współczesną wizualnością. Początkowo niedostrzegany, Harun Farocki w latach 80. zyskał światową sławę wybitnego dokumentalisty i stałe miejsce na najważniejszych festiwalach filmowych. Od połowy lat 90. tworzy również w nowym kontekście przestrzeni galerii i muzeów, gdzie, analogicznie do specyficznej formy filmowej, posługuje się wielokrotną projekcją. Harun Farocki koncentruje się na krytyce rzeczywistości poprzez obserwację obrazów, które dostarcza mu współczesna kultura. Oprócz tworzenia nowych obrazów – wykorzystuje już istniejące. Interesują go społeczne mechanizmy, szczególnie te o niejednoznacznym charakterze: kwestie relacji nauki i kontroli, obserwacji i władzy, produkcji i destrukcji, czy wreszcie obrazu i odpowiedzialności za skutki wojny, a także społeczne konsekwencje tych zależności. Równocześnie filmy i instalacje Farockiego są nieustannym dialogiem z filmem i jego recepcją. Wyjątkowość twórczości Haruna Farockiego polega na jej całkowitej oryginalności. W jego filmach można odnaleźć wpływy zarówno klasyków kina, jak i wielkich eksperymentatorów, ale – rozwijając gatunek eseju filmowego i technikę „found footage” – Farocki wypracował własny, niepowtarzalny styl wypowiedzi.

Wystawa i towarzysząca jej retrospektywa filmów dokumentalnych artysty będzie najważniejszym wydarzeniem rozpoczynającego się 11 maja 9. Planete+ Doc Film Festival – jednego z najistotniejszych wydarzeń filmowych w kraju, trzeciego co do wielkości festiwalu filmów dokumentalnych w Europie.

Wystawa Harun Farocki pierwszy raz w Warszawie pokazuje przekrojowo najważniejsze obszary jego zainteresowań. Jej głównym elementem jest Deep Play (2007) – dwunastokanałowa instalacja stworzona dla Documenta 12 , w której Farocki, wykorzystuje materiały relacji telewizyjnej z finału Mistrzostw Świata w piłce nożnej, tworząc wielowymiarowy dokument spektaklu. Na wystawie znajdą się również prace z cyklu Poważne gry (Ernste Spiele, I, III i IV, 2009–2010), odnoszące się do wykorzystywania symulacji komputerowych w treningu i terapii amerykańskich żołnierzy. Motywem powracającym przez cały okres twórczości Haruna Farockiego jest krytyka wojny. Instalacja zrealizowana na podstawie jednego z jego pierwszych filmów Ogień nie do ugaszenia (Nicht löschbares Feuer, 1969), protestu przeciwko wojnie w Wietnamie, analizuje pokrewieństwo pomiędzy produkcją a destrukcją. Temat wojny podejmuje również najnowsza praca Farockiego – zrealizowana wspólnie z Antje Ehmann w technice found footage instalacja Tropiki wojny (Tropen des Krieges, premiera w Berlinie, w listopadzie 2011), poświęcona analizie filmowych przedstawień konfliktów zbrojnych. Zainteresowanie historią przekazu wizualnego pojawia się też w starszej pracy O konstrukcji filmów Griffitha (Zur Bauweise des Films bei Griffith, 2006) – traktacie Farockiego o technikach montażowych stosowanych w filmach D. W. Griffitha. Na wystawie znajdzie się również autotematyczna instalacja Cięcie (Schnittstelle, 1995) – pierwsza praca Farockiego zrealizowana na potrzeby przestrzeni wystawienniczej, refleksja nad twórczością dokumentalną artysty.

Ponadto zaprezentowane zostaną eksponaty związane z redakcyjną działalnością Farockiego w czasopiśmie „Filmkritik”, a także książki poświęcone twórczości artysty.

Tytuł wystawy Harun Farocki pierwszy raz w Warszawie nawiązuje do pierwszego polskiego filmu – Antoś pierwszy raz w Warszawie (reż. J. Meyer, 1908); ma nie tylko podkreślać pierwszą wizytę i prezentację prac artysty w stolicy, ale nawiązywać również do ważnej roli, jaką w jego twórczości odgrywa historia kinematografii.

Towarzyszący wystawie katalog jest pierwszą w języku polskim publikacją tekstów Haruna Farockiego, a także najważniejszych tekstów poświęconych jego twórczości, w tym również tekstów zagranicznych, nietłumaczonych dotąd na język polski.