Sander Breure & Witte van Hulzen – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Prezentacja trzech prac holenderskiego duetu artystów – Sandera Breura i Witte’a van Hulzena, aktualnych rezydentów Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski.

Jako pierwsza zostanie zaprezentowana poetycka opera mydlana Ebedi Dönüş [Eternal Return – Odwieczny powrót], nakręcona w 2010 roku w Stambule. W swojej pracy Sander i Witte stworzyli zataczającą koło opowieść, która czerpie inspiracje z telewizyjnych oper mydlanych, XX-wiecznej poezji oraz języka muzyki operowej baroku. Akcja rozgrywa się w modernistycznej scenografii.

Na drugą prezentację składają się A Family Portrait [Portret rodzinny] i A Living Room [Pokój dzienny] – performans i instalacja przedstawiające przeciętną holenderską rodzinę wyprodukowane w Stedelijk Museum w Amsterdamie. Pokazane zostaną fragmenty performansu, a artyści opowiedzą o procesie twórczym i o tym, co stało za powstaniem dzieła.

Na koniec przestawiona zostanie najnowsza praca wideo artystów – Phi and Laurine, portret pary kochanków będących aktorami i przyjaciółmi artystów. Film łączy materiał dokumentalny, nagrania filmowe z rodzinnych archiwów oraz zapisy z aparatury medycznej pokazywane w formie strumienia świadomości.

​

• Ebedi Dönüş 

• [Eternal Return – Odwieczny powrót], 2010, film HD, 34'

  • Film Ebedi Dönüş został napisany i nakręcony w trakcie rezydencji artystów w Platform Garanti w Stambule. Był efektem badań nad operą mydlaną w tureckiej telewizji. W trakcie zgłębiania tematu pojawił się pomysł, że opery mydlane to w rzeczywistości niekończące się historie i nieskończone wariacje dramatycznych momentów nieskładające się na wyraźną fabułę ani nieprowadzące do ostatecznego zakończenia. Trzy przeplatające się ze sobą fabuły filmu Ebedi Dönüş zataczają koło, ich początek i koniec są takie same, co sugeruje nowe oblicze nieskończoności, która staje się obwodem zamkniętym widocznym jednocześnie w trakcie wystaw, gdzie film jest pokazywany w sposób powtarzalny, na okrągło. W wyniku takiego zapętlenia bohaterowie stają się więźniami opowieści mimowolnie powtarzającymi bez końca ten sam scenariusz.

    • W scenariusz wpleciono fragmenty wierszy Nâzıma Hikmeta – poety, który większą część swojego życia spędził w niewoli. Jedna z najsłynniejszych prac Hikmeta to Ludzkie krajobrazy – poemat epicki, w którym poeta splótł ze sobą historie życia swoich współwięźniów. Mimo oczywistych różnic, Hikmeta z operą mydlaną łączy zainteresowanie uczuciami, marzeniami i pragnieniami, które składają się na życie przeciętnego człowieka. W ten sposób w filmie Ebedi Dönüş spotykają się kultura niska i wysoka, dawne i współczesne formy artystyczne oraz elementy kultury tureckiej i holenderskiej.

  • Role w filmie odgrywane są przez aktorów, którzy występują także w telewizyjnych operach mydlanych. Zostali wyrwani z typowego dla nich otoczenia i przeniesieni do surowego wnętrza. Kwadratowe formy i szare odcienie scenografii stanowią nawiązanie do minimalizmu i mogą również być odczytywane jako pustka po standardowej scenografii opery mydlanej. Efekt wyobcowania wywołany tym wyrwaniem przybliża film do teatru jeszcze bardziej niż mogłaby na to wskazywać oparta głównie na dialogach fabuła (w opozycji do kina). Ze względu na ten aspekt teatralny film można równie dobrze postrzegać jako wkład w performanse artystów, jak i ich prace wideo.

  •  

• A Family Portrait 

• [Portret rodzinny] 2014, performans, 70' 

  • Performans Sandera Breure i Witte'a van Hulzen A Family Portrait [Portret rodzinny] stanowi część serii performansów i wykładów Stage It! Part 3:SCRIPTED [Zainscenizuj to! Część 3: WEDŁUG SCENARIUSZA] prezentowanych wcześniej w Stedelijk Museum. Praca obejmuje wielkoformatową instalację przedstawioną jako niezależne dzieło, zatytułowane Een Woonkamer, oraz performans według scenariusza odegrany przez czterech aktorów. Te dwie prace są ze sobą związane, tak jak rodzina jest związana z domem, który zamieszkuje: dom jest ich własnością. Razem stanowią jedną całość, będąc jednocześnie dwoma osobnymi bytami we świecie. 

    • Een Familieportret [A Family Portrait – Portret rodzinny] przedstawia przeciętną holenderską rodzinę, którą artyści stworzyli z pomocą danych z urzędu statystycznego. Scenariusz performansu oparty jest na nagraniach dźwięku w domu rodziny. A Family Portrait – Portret rodzinny przedstawia fragmenty ich codziennego życia toczącego się w ciągu jednego dnia. Z pozoru tekst opowiada o banalnych codziennych zdarzeniach, jednakże w swojej głębszej warstwie dotyka szerszych zjawisk społecznych typowych dla epoki, w której żyjemy. Np. angielskie wtrącenia powszechnie używane w języku holenderskim stanowią charakterystyczny przejaw dominacji kultury anglosaskiej, a trudności napotykane przez matkę starającą się otrzymać zasiłek dla bezrobotnych przedstawiają konsekwencje kryzysu gospodarczego w Europie w skali mikro. Wiele rzeczy jest tu dorozumianych, a obecne w tej „przeciętnej” rodzinie napięcia, wątpliwości i niepewność często ukryte są w drobnych, pozornie niemających znaczenia słowach. Bardzo łatwo dostrzec, że mamy do czynienia z performansem opartym na scenariuszu. Dzięki temu Een Familieportret staje się teatrem faktu, w którym język stanowi objet trouvé, a codzienne życie, w którym członkowie rodziny tworzą relacje między sobą w swoim domu, staje się performansem wyobcowania.

    •  

• Phi and Laurine

• 2015, film HD, 38'

  • Praca wideo Phi and Laurine przedstawia parę aktorów i kochanków – Phi Nguyen i Laurine Booij. Oboje – w centrum zainteresowania kamery – pokazani zostali z różnych perspektyw i w różnych rolach. Film sam w sobie może być postrzegany jako próba wiwisekcji bohaterów będąca niejako poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie: kim są Phi and Laurine? Jednocześnie praca stanowi dosłowne nawiązanie do tradycji Lekcji anatomii w sztukach wizualnych – ciała Phi i Laurine zostały niejako rozłożone na czynniki pierwsze dzięki technikom obrazowania zazwyczaj stosowanym w świecie medycyny.

    • Breure i Van Hulzen stosują bliskie ujęcia. Kamera podąża za aktorami, a spojrzenie widza przeszywa nie tylko codzienne życie, ale nawet ciała aktorów. Od przejść staccato do zlewającego się czasu, od taśm VHS do rozdzielczości HD i na odwrót – film jest kolażem szybko zmieniających się obrazów, w które – według nasuwających się skojarzeń – wkomponowano obrazy z przeszłości oraz zapisy z aparatury medycznej. W miarę przybliżania się kamery granica między światem wewnętrznym a zewnętrznym rozmywa się, tworząc na swój sposób nową rzeczywistość w portrecie Phi i Laurine.