To był intensywny rok!
2019 w U–jazdowskim
Kilkadziesiąt wydarzeń, kilkanaście wystaw, ponad 200 tysięcy odwiedzających. Mijający rok w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski był bardzo intensywny. Sięgaliśmy do korzeni instytucji, by na nowo opowiedzieć jej historię, a poddając refleksji to, co dzieje się w Polsce, przyjmowaliśmy globalną perspektywę.
Publiczność chętnie i licznie nas odwiedza. Wystawę sensoryczną Dotknij sztuki, adresowaną do dzieci i zachęcającą do wspólnego odkrywania sztuki zobaczyło ponad 70 tysięcy widzów. Na jej otwarciu w Dzień Dziecka pojawiło się ponad tysiąc osób. To wielki sukces.
Jednym z głównych filarów programu U–jazdowskiego jest wspieranie artystów z Polski. Dzięki prowadzonemu od kilku lat cyklowi Project Room twórcy młodego pokolenia otrzymują wsparcie finansowe i szansę na debiut instytucjonalny. W 2019 roku swoje wystawy pokazali w Project Roomie Marta Krześlak, kolektyw Dom Mody Limanka, Jan Moszumański-Kotwica, Wiktoria Walendzik, Horacy Muszyński oraz Róża Duda i Michał Soja.
Najważniejsze wystawy indywidualne mijającego roku prezentowały sztukę polskich artystów średniego pokolenia. Składająca się niemal wyłącznie z premierowych realizacji wystawa Marii Lobody Siedząc tutaj znudzona jak lamparcica eksperymentowała z różnymi formami komunikacji. Wystawę odwiedziło 29 tysięcy widzów. CUT Wojtka Pustoły (15 tysięcy widzów) to opowieść o współczesnej rzeźbie przez pryzmat Carrary, małego toskańskiego regionu słynącego z marmuru. Janek Simon w retrospektywie Syntetyczny folklor zaprezentował swoje szerokie zainteresowania: od globalizacji i geografii politycznej, przez sztuczną inteligencję, spekulacje finansowe, strategie DIY, po teorie postkolonialne (25 tysięcy widzów). Wystawa zaowocowała międzynarodową współpracą – część dzieł Janka Simona pokazywana jest na wystawie Opaque à elle-même. La Pologne et le postcolonialisme (Nieprzejrzysta dla samej siebie. Polska i postkolonializm) w paryskiej La Colonie. Otwarta w połowie listopada Potęga sekretów to eksperymentalna wystawa solowa, na której po raz pierwszy w tak przekrojowy sposób pokazywana jest twórczość Karola Radziszewskiego. W jej centrum stoją zagadnienia związane z performatywnym potencjałem queerowych archiwów. Wystawa cieszy się ogromną popularnością – podczas otwarcia odwiedziło ją 1 500 osób.
Fundamentem działalności Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski jest jego dziedzictwo interdyscyplinarne i performatywne. Na otwartej w październiku wystawie O wiele historii za dużo, by zmieścić w tak małym pudełku holenderski duet Bik Van der Pol eksperymentuje z nowymi formatami prezentowania kolekcji. Bik Van der Pol przygląda się historii U–jazdowskiego, sięga po mit założycielski i przypomina jego twórcę – Wojciecha Krukowskiego, historyka sztuki i założyciela awangardowego teatru Akademia Ruchu. Tą wystawą świętowaliśmy jubileusz 30 lat istnienia Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski.
Tegoroczny program performatywny obfitował w działania łączące różne dziedziny sztuki, nauki i życia społecznego. Zainicjowany w tym roku projekt To Be Real bada emancypacyjny potencjał kultury klubowej i jej związki ze sztuką współczesną. Kolejną odsłonę miał cykl PTV. Performance TV, poświęcony wpływowi telewizji na praktyki artystyczne. Julian Weber pokazał performans o technologiach i lęku przed niewidzialnością w cyfrowym świecie, Cécile B. Evans opowiedziała w fikcyjnym serialu o ludzkiej egzystencji w sztucznie stworzonych rzeczywistościach, a Zofia Krawiec stworzyła instagramową historię, w której podjęła temat nienawiści w mediach społecznościowych.
W centrum działalności U–jazdowskiego stoi potrzeba zrozumienia rzeczywistości w szerokim kontekście globalnym. Tematem przewodnim projektu Plastyczność planety były zmiany klimatyczne. To największe przedsięwzięcie mijającego roku w U–jazdowskim było próbą skonfrontowania się z nieodwracalnymi zniszczeniami, jakie dokonują się w środowisku przyrodniczym przy ludzkim udziale. W ramach Plastyczności planety zaprezentowano dwie wystawy: Bezludzką Ziemię i Centrum Natury Współczesnej zespołu badawczego Forensic Architecture, a także przegląd filmowy Kino antropocenu, 10. numer magazynu internetowego „Obieg” pod tytułem Stawanie się Ziemią; odbyła się też debata Jak pozostawać przy problemach? Instytucje sztuki a kryzys środowiska.
Natura jest dla nas ważna również w tym najbardziej lokalnym, miejskim kontekście. Tegoroczna, ostatnia, edycja Ogrodu Miejskiego Jazdów była poświęcona wodzie. Pokazywana w jej ramach instalacja wodna i ekspozycja w Cysternie cieszyły się ogromnym zainteresowaniem publiczności – latem i wczesną jesienią odwiedziło je około 12 tysięcy widzów. Otwarta na początku grudnia wystawa Itte kaette. Tam i z powrotem to pierwsza w Europie prezentacja japońskiego kolektywu hyslom. Ich sztuka to anarchistyczne działanie oparte na współpracy z ludźmi i naturą.
Podczas przeglądu Koniec przyjęcia publiczność miała okazję obejrzeć filmy dokumentalne i eksperymentalne mierzące się z tematem głodu w kontekście globalizacji i konfliktów, jakie ze sobą niesie. Kino to bardzo ważna część działalności U–jazdowskiego. W jego repertuarze znajdują się dzieła filmowe na pograniczu kina i sztuk wizualnych, dokumenty, animacje, kino gatunkowe, eksperymenty, filmy reprezentujące najważniejsze i najciekawsze zjawiska współczesnej kinematografii oraz jej obrzeży.
Wszechstronna działalność Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski ma swoje zwieńczenie również w publikacjach, zarówno naukowych, jak i artystycznych. Na początku roku wydaliśmy książkę podsumowującą cykl Project Room 2018. Ukazał się pierwszy z trzech tomów Art of Liberation. Studium prasoznawcze 1988–2018, monumentalnego projektu Zbigniewa Libery pod redakcją Sylwii Breczko, publikacja Inne tańce. Zwrot performatywny w polskiej sztuce XXI wieku, podsumowująca wystawę kuratorowaną przez Agnieszkę Sosnowską, oraz cztery numery dwujęzycznego internetowego kwartalnika „Obieg”, dokumentującego różne aspekty teraźniejszości globalnej sztuki. Do końca roku ukażą się Perfomance Works pod redakcją Joanny Zielińskiej, Plasticity of the Planet (red. Magdalena Ziółkowska), a także Janek Simon. Synthetic Folklore (red. Joanna Warsza).
Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski to instytucja rozpoznawalna w Europie i na świecie. Współpracujemy z wieloma ośrodkami sztuki i nauki, wspierając mobilność artystów i wzajemne poznawanie się środowisk twórczych. W ramach cyklu Curating Institution organizujemy spotkania z kuratorami i dyrektorami cenionych i ważnych zagranicznych instytucji sztuki współczesnej. W tym roku odwiedzili nas m.in. Ferran Barenblit, dyrektor Museu d'Art Contemporani de Barcelona, Anne Barlow, dyrektorka Tate St Ives, Gridthiya Gaweewong, dyrektorka artystyczna Jim Thompson Art Center w Bangkoku oraz Bige Örer, dyrektorka Biennale w Stambule.
Co roku w ramach rozbudowanego programu rezydencyjnego odwiedza nas ponad 20 artystów i artystek z całego świata. Oferujemy im miejsce i czas do pracy oraz umożliwiamy realizację śmiałych, mocno osadzonych w kontekście społecznym Warszawy projektów. W mijającym roku w ramach długofalowego projektu Codzienne formy oporu odwiedzili nas między innymi artyści z Palestyny, którzy badali, jaką rolę sztuka może pełnić w kontekście współczesnych podziałów politycznych. Wiosną 2020 roku projekt zostanie zwieńczony wystawą zbiorową pod tym samym tytułem.
Nasz program edukacyjny proponuje wiele formatów i skierowany jest do różnych grup wiekowych, nauczycieli oraz osób z niepełnosprawnościami. W 2019 roku kontynuowaliśmy popularne wśród publiczności cykle, m.in. Jak smakuje sztuka? dla rodzin z dziećmi czy oprowadzania dla dorosłych Sztuka z perspektywy. Te regularne i cykliczne działania edukacyjne wpływają na stały przyrost publiczności.
Sztuka pozwala nam łączyć różne przestrzenie, dziedziny i konteksty. W U–jazdowskim wspieramy otwartą debatę nad niełatwymi wyzwaniami, które stawia współczesność.
